Dünyayı değiştiren 50 şirket

Global sağlık bariyerlerini indirmek ve geleceğin müşterilerini bulmak…
Eğer her şey planlandığı gibi giderse, Sir Andrew Witty dünyanın altıncı büyük eczacılık şirketi olan GlaxoSmithKline’daki dokuz yıllık CEO’luk görevinden ayrılacak. Ayrılırken de geride, bilimsel ilerleme, sosyal dokunuş ve kâr amacı arasında eşsiz bir denge sağlayabilmiş bir şirket bırakacak.GSK fakir ülkelerde patent haklarında esnekliğe giderek, ilaçlar üzerindeki patent koruma hakkını kaldırdı ve böylece fiyatlarını indirdi. Bu durum satış gelirini aşağıya çekebilir ancak GSK bu tür faaliyette bulunduğu hiçbir pazarda para kaybetmediğini söylüyor. Ve zaman içinde bu tür yaklaşımlar tüm dünyada iyi niyet ve güçlü bir pazar varlığı sağlamış oluyor. Witty Fortune’a yaptığı açıklamada, “GSK 300 yıldan beridir var” diyor. ”Biz yalnızca gelecek yıl ya da iki yıl içinde değil gelecek 10, 15, 20, 30, 40 yıl içinde nasıl başarılı olabileceğimiz hakkında düşünüyoruz.” (Bununla birlikte, yakın geleceğin de parlak gözüktüğü aşikar: GSK’nın global satış geliri, yeni ürün satışlarının ilk kez 1,5 milyar dolarlık eşiği aşması sayesinde 2016 yılının ikinci mali çeyreğinde yüzde 4 oranında artış kaydetti.)

GSK mart ayında, hastaya erişim stratejisinin bir parçası olarak, dünyanın en düşük gelirli bölgelerinde ilaç patent başvurusunda bulunmayacağını açıkladı. Şirket bu bölgelerde pasif bir ortak konumunda da değil. GSK en az gelişmiş ülkelerde elde ettiği kârın yüzde 20’sini sağlık çalışanlarının eğitimine ve tıbbi altyapının inşasına kanalize ediyor. Örneğin, Save the Children adlı sivil toplum örgütüyle işbirliği yaparak, aşılama ve kötü beslenme koşulları gibi olumsuzlukların araştırılması için yerli görevlileri eğitti. Çoğunluğu GSK’ya ait olan HIV tedavi birimi ViiV Healthcare, olabildiğince çok insana AIDS testi uygulama ve tedavi etmeyi amaçlayan ulusal programın bir parçası olarak HIV ilacı Tivicay’i kullanıma sunmak üzere haziran ayında Botswana hükümetiyle dönüm noktası yaratacak bir anlaşmaya imza attı.

GSK ayrıca, geçen yıl 438 bin hastayı öldüren sıtmaya karşı dünyanın ilk aşısı da dahil olmak üzere geniş çaplı bir aşı geliştirme çalışmasına odaklandı.

Şirket aynı zamanda muhteşem tüketici sağlığı işindeki ürünleri medikal solüsyonlara dönüştürerek Umbipro jeli yarattı; ağız çalkalama solüsyonundaki bir bileşenden üretilen bu jel göbek bağı enfeksiyonlarını iyileştiriyor. BM’ye göre, bu ürün soğutma gerektirmiyor ve yılda 85 bin bebeği kurtarabiliyor.

Temiz su bulmanın zor olduğu bölgelerde, mühendislik simyası okyanusun tuzlu suyunu içilebilir ve sulama için kullanılabilir suya dönüştürüyor.
Ona çölün Rumpelstilskin’i (Grimm masallarında bir kahraman) de diyebilirsiniz. Masaldaki kahramanın samanı altına çevirebilmesi gibi, deniz suyunu tuzdan arıtma teknolojilerinde lider olan IDE tuzlu suyu temiz suya çeviriyor.
İsrailli şirket küçük Ortadoğu ülkesinin içilebilir suyunun yüzde 70’ini sağlıyor. Tel Aviv’in güneyinde yer alan en büyük yerli tesisi günde 625 bin metreküp temiz su sağlıyor. Borsaya açık olmayan IDE aynı zamanda aralarında Meksika, Çin, Şili gibi ülkelerin de yer aldığı yaklaşık 40 ülkede en büyük deniz suyu arıtma tesislerinden bazılarının inşası ve işletmesini gerçekleştirmiş durumda. 51 yaşındaki şirket kısa süre önce, ABD’de San Diego yakınlarında, Güney California’nın Carlsbad şehrinde, Batı yarıküresinin bu tür en büyük tesisini açtı. 1 milyar dolarlık bir girişim olan tesis yalnızca 45 dakikada deniz suyunu içilebilir suya çevirebiliyor ve San Diego’nun suyunun yüzde 8’ini sağlıyor. Carlsbad tesisinde 3,7 litre (1 galon) suyu üretmenin maliyeti 0,5 sentten düşük. Bu arada, hane halkının su faturasına da ayda 5 dolarlık bir ilave olacak. Bu rakam yine de deniz suyunu arıtmaya yönelik daha önceki çalışmaların yol açtığı harcamadan daha az.IDE’nin sırrı mı? Yıllar içinde İsrail merkezli araştırmacılar enerji ve maliyet tasarruflu bir dizi deniz suyu arıtma yöntemi geliştirdi; bunlar arasında, elektrik üretmek üzere atık buhar kullanımı ve büyük tesislerin internet aracılığıyla bakımının sağlanması için “basınç merkezi” yer alıyor. Bir diğer önemli inovasyon da, kimyasal yoğunluklu temizlik gerektirmeyen şirketin membranları (suyu büyük tuz moleküllerinden ayıran özel borular). Bu gelişme, daha hızlı, daha düşük maliyetli ve çevre dostu arıtma işlemi sağlıyor. Dünyanın bazı bölgelerinde, sıcaklık artışı ve iklim değişikliği gibi nedenlerle daha da ciddi hale gelen yakın zamandaki su kıtlığı gibi sorunlar göz önüne alındığında, bu tür ilerlemeler altın kadar değerli.

Devasa bir temiz teknoloji bahsi karşılığını veriyor.
GE’nin, temiz enerjiye yatırımı amaçlayan devasa, sürdürülebilir iş stratejisi Ecomagination’u lanse etmesinin üzerinden 11 yıl geçti. Bu bahis de karşılığını vermeye başladı. GE, 2015 yılının sonuna kadar temiz R&D’ye 17 milyar dolar yatırım yaptığını, Ecomagination ürünlerinden de 232 milyar dolar elde ettiğini belirtiyor. Bunlar arasında, GE’nin daha önceki modeline göre yüzde 70 daha az karbon emisyonuna sahip olduğunu iddia eden Evolution Series Tier 4 Locomotive ve rüzgar enerjisi üretimini yüzde 20 artırabilen Digital Wind Farm var.

Paranın az olduğu yerde HIV ve hepatite karşı savaşan bir güç
Gileas Sciences ABD’de, “bin dolarlık ilaç” gibi kötü bir şöhrete sahip olan yüksek fiyatlı hepatit C ilacı Sovaldi’yle biliniyor. Ancak Hindistan’da bu ilaç 28 günlük kullanım için 100 dolardan satılıyor. Nitekim, Gilead 101 gelişmekte olan ülkede hastalara hepatit C ilacını sağlayabilmek için 11 Hintli jenerik ilaç üreticisiyle anlaşmalar imzaladı. Bu yıl, gelişmekte olan ülkelerde Gilead’in HIV lisans anlaşmalarının 10’uncu yıldönümü kutlanıyor. Şirket yetkilileri, yoksul ülkelerde HIV ilaçlarıyla 10 milyon kişinin tedavisini gerçekleştirmek suretiyle çığır açtıklarını belirtiyor.

Gıdalar besin maddeleriyle takviye edildiklerinde, salt yiyecek olmanın ötesine geçip, milyarlarca insanın normal şartlarda sahip olamayacağı bir şeylere dönüşür. 
Nestle mükemmel değil; her şeyden önce, dünyada şişelenmiş suyun lider satıcılarından. Ancak 150 yıllık İsviçreli şirket pek çok doğru şey de yapıyor. Tedariğini yerel pazardan gerçekleştirip, gelişmekte olan ülkelere ve 50’den fazla ülkede küçük çiftçilerin geçimine katkıda bulunuyor. “Beslenme, sağlık ve bakım” şirketine dönüşmek üzere 16 yıl önce çıktığı yolda epey ilerleme sağladı: Binlerce üründe yağı, şekeri ve sodyumu keserken gıda ürünlerini, özellikle düşük ve orta gelirli ülkelerde eksik olan temel mineraller ve besin maddeleriyle takviye etti. Bu tür çabalar araştırmaya dayanır ve her bir pazarın gereksinimleri ve tatları doğrultusunda şekillenir. Örneğin, Afrika’nın büyük bir bölümünde anemiyle mücadele için Nestle demirle takviye edilmiş çorba bulyonları üretiyor. Ve araştırma ortaklarıyla çalışarak, biyolojik açıdan güçlendirilmiş ekinler geliştirmek suretiyle, besin zincirine daha fazla yarar sağlıyor. Dünyanın en büyük gıda ve içecek şirketinin geniş erişim sahası düşünüldüğünde tüm bunlar -Nestle “Ortak değer yaratmak” adlı yıllık raporunda anlatıyor (2015’te 351 sayfa)- bir fark oluşturuyor.

Ayakkabılarının dünya üzerinde ve koştuğu yüzeylerde bıraktığı etkiyi azaltmak…
NIKE CEO’su Mark Parker ekibine basit bir soru sormayı seviyor: “Çevre üzerinde bıraktığımız etkiyi yarı yarıya azaltıp, bir yandan da işimizi ikiye katlayabilir miyiz?” 1990’larda ilk defa ayakkabı yeniden dönüştürme programını gündeme getiren dünyanın en büyük spor giyim üreticisi olan şirket o zamandan beri sürdürülebilir bir çizgi tutturdu. Yakın zamanda yayımlanan bir raporda, Nike ayakkabı ve giyim eşyalarının yüzde 71’ini, yeniden dönüştürülmüş polyester ve diğer malzemelerden yapılan Nike Grind’i kullanıyor. Grind basketbol ayakkabıları ve iplikte kullanılıyor. Ayrıca yarış pistleri, oyun alanları, futbol sahaları gibi milyonlarca kilometrekarelik alanda da saf kauçuğun yerine bu malzemeden yararlanıldı. Bu arada, 2012 yılında gündeme gelen popüler Flyknit ayakkabı serisi hem inovatif hem de çevre dostu. Mühendisler, geleneksel ayakkabılara kıyasla her bir Flyknit ayakkabısında atığı ortalama yüzde 60 oranında azaltıp, 2012 yılından beri 900 bin tonu aşkın atık kumaş tasarrufu yapmış oldu. 2020 yılı için belirlenen hedefler, pamukta yüzde 100 sürdürülebilir bir tedarik sağlamak ve çöpe atılan atığı azaltmak. Daha sürdürülebilir bir şirkete dönüşmek için bir bitiş çizgisi yok ancak spor giyim üreticisinin bu yarışta hırslı olduğu aşikar.

Zor durumdaki topluluklarla, gerek duydukları yardım arasındaki yolu kısaltmak
Mastercard yardım kuruluşlarının gerçekten ihtiyacı olan insanlara ulaşmalarını kolaylaştırırken, bağışların da iyilik için kullanıldığından emin olmak istiyor. Eylül 2015’te gündeme gelen MasterCard Yardım Ağı, şirketin plastik kartlarına benzer bir versiyonunu dağıtıyor; puanlar yüklenebilen söz konusu kart bakkaliye, ilaç, barınak ve hatta inşaat malzemeleri ya da iş amaçlı tedarikte kullanılabiliyor. Çipli sistem bir, iki günde hazır hale gelebiliyor; oysa kağıt fiş/makbuz gibi şeyler için haftalar gerekiyor. Ayrıca sistem internet bağlantısı da gerektirmiyor; bu da, mülteci trafiğinin yoğun olduğu ve doğal felaketlerin yaşandığı bölgelerde ciddi bir kolaylık sağlıyor. Şimdiye kadar Save the Children, World Vision ve Mercy Corps gibi organizasyonlar, Nepal’deki depremzedelerden savaşın tarumar ettiği Yemen’e kadar 75 bini aşkın kişiye bu kartı dağıttı. Hizmet için yardım kuruluşlarından belli bir ücret alan MasterCard programın kârlı olduğunu söylüyor. BM de kısa süre önce MasterCard’ı acil durumlarda insani yardım dağıtımına yönelik bir girişimin lideri olarak atadı.

Ticari uçakların iklim (ve solunum sistemi) üzerindeki zararlarını azaltmak için uçak motorlarını yeni bir yaklaşımla ele almak.
Gökyüzü gittikçe daha kalabalık hale gelirken, bilim adamları da ticari uçakların çevre üzerinde yol açtığı zararlara daha fazla odaklanıyor. 2010 yılında MIT tarafından yapılan bir araştırmaya göre, akciğer ve kalp hastalığına yol açan partiküller de dahil olmak üzere uçak emisyonları yılda yaklaşık 10 bin kişiyi öldürüyor; bu da uçak kazalarının yol açtığının 10 katı. Ticari uçaklar global karbon emisyonunun yalnızca yaklaşık yüzde 2’sinden sorumluyken bilim adamları, üst atmosferde salındıkları için bunların iklim değişikliği üzerinde çok daha geniş çaplı bir etki oluşturduklarını düşünüyorlar. 2030 yılına kadar ticari uçak sayısının yüzde 77 oranında artıp 46 bine çıkacağı öngörüldüğünden, bu sorun daha da vahim hale gelecek.United Technologies bu yıl Pratt & Whitney birimi aracılığıyla, pek çok alanda rahatlama sağlayan yeni bir ticari uçağı lanse etti. Şirketin kendi geleneksel uçak motoruyla kıyaslandığında, bu yeni model yakıt tüketimini ve CO2 emisyonunu yüzde 16 oranında, partikül salımını yarı yarıya azaltıyor ve gürültüde de ciddi bir düşüş sağlanmış durumda. Her bir uçak için bu da yılda 3 bin 600 ton daha az CO2 emisyonu, yakıtta 1 milyon dolarlık tasarruf ve havaalanına komşu olup, her bir uçağın havalanma gürültüsünü duyan insan sayısında 500 binlik azalma anlamına geliyor.Yeni motor dişli bir turbofan olarak adlandırılıyor; iç tarafa bir vites kutusunun eklenmesiyle, pervane kanatları ve bunları çeviren türbin farklı ve optimal hızlarda dönüyor. UT teknolojiyi geliştirmek için 20 yıl ve 10 milyar dolar harcadığını belirtiyor. Motorlar halihazırda Avrupa ve Asya’da orta büyüklükte, tek koridorlu jetlerde kullanılıyor. UT, 30’u aşkın ülkede 70 müşteriden 4 bin 100 uçağı bu motorla donatmak için sipariş aldıklarını söylüyor. Bir GE ortaklığı Leap adlı, görece verimli konvansiyonel bir motor geliştirdi. Ancak UT’nin dişli turbofan motorunun gelecekteki yeni versiyonlarının, hem gezegen hem havayolları ve aynı zamanda ciğerlerimiz ve kulaklarımız için görece çok daha büyük tasarruflar sağlaması bekleniyor. Nitekim UT şimdiden 2021 yılı için mütevazı bir iyileştirme vaadinde bulundu ve diğer üreticilerin de (Rolls Royce dahil) dişli turbofan motorları üzerinde çalıştıkları biliniyor. Teal Group’tan uçak endüstrisi analisti Richard Aboulafia, “Bu önemli bir dönüm noktası” diyor; “Pek çok bakımdan, gelecek bu.”

Ürünleri daha çevre dostu kılacak mikroplar keşfetme.
Novozymes sıra dışı ama önemli bir niş pazara sahip. Biyoteknoloji şirketi, daha etkili deterjandan sindirimi daha kolay hayvan yemine kadar başka şirketlerin bir dizi ürününü daha çevre dostu kılan enzim ve mikroorganizmaları izole ediyor ve üretiyor. Novozymes müşterilerin 60 milyon ton CO2 emisyonunu yok etmesine yardımcı olurken, su ve enerji verimliliğini de artırdı. Şirket aynı zamanda ekin verimini artırabilecek mikroplarla kaplı mısır ve soya fasulyesi tohumu üretimi için Monsanto’yla işbirliği yaptı.

Panelleri güneş enerjisini maliyet açısından daha rekabet edebilir bir noktaya getiriyor.
Yaklaşık 20 yıl içinde, First Solar dünyanın en büyük “ince film” güneş panelleri üreticisine dönüştü. Fabrikaları, kabaca her bir saniyede paneller üretirken, şimdiye kadar da 2 milyonu aşkın Amerikan hanesine enerji sağlayacak miktarda satış gerçekleştirdi. Şirketin Ar-Ge çalışmaları sayesinde, First Solar’ın geniş çaplı çiftlikleri rekor derecede düşük fiyatla enerji sağlayabiliyor; bu fiyatlar, kirli fosil yakıtı bertaraf edecek kadar ucuz. Bu da, dünyanın daha temiz enerjiye yöneldiğini görmeyi umanlar için bir tür mihenk taşı

60 ülkede 1,2 milyon kadını girişimci olmaları için eğitmek.
Çoğu fakir olan 5 milyon kadını 10 yılda girişimci kılmak… Bu, 2010 yılında Coca-Cola CEO’su Muhtar Kent’in ortaya koyduğu amaç; ancak Kenya’daki mango çiftçisinin Filipinli sari kıyafetlerine sahip birisinden finans ve eğitim açısından çok daha farklı gereksinimleri olduğundan bu oldukça zorlu bir süreç.Bununla birlikte 2015 yılı sonu itibariyle, şirketin 5by20 girişimi 60 ülkede 1,2 milyon kadına erişti. Coca-Cola, umut verici sonuçlar ortaya koyan pazara özgü programlar geliştirebilmek için hükümetler ve STK’larla işbirliği yapıyor: Örneğin, Güney Afrika’da bu tür bir program satışlarda ortalama yüzde 44’lük büyüme sağladı.

Dijital devrimi canlı tutabilecek ve büyütebilecek STEM iş gücü oluşturmak.
Intel’in Moore yasasıyla -ortalama iki yılda bir çiplerin gücünün artırılması-uyumlu olabilmesi için gereken ileri teknoloji becerilerine sahip yetenekler bulabilmesi gerekiyor. Bilim, teknoloji, mühendislik ve matematikte (STEM) gerekli altyapıya sahip yeterince aday bulunamamasıyla mücadele etmek amacıyla, Intel pek çok projeye, özellikle de K-12 öğretmenlerinin teknolojiyi sınıflara entegre etmelerine ve kritik STEM becerilerini uygulamalarına yardımcı olacak Intel Teach’e yatırım yaptı. Şimdiye kadar bu program kapsamında tüm dünyada 15 milyonu aşkın öğretmen eğitildi. STEM becerilerine sahip öğrencileri küresel düzeyde artırmak suretiyle, tüm dünyaya devasa yararlar sağlayacak, çok önemli bir gereksinimi yerine getirmiş olacak.

İklim değişikliğinin yarattığı etkiyi öngördü; şimdi ise bu konuda insanları eğitmek, onların bu konuda taraf olmasını ve iklimin korunmasını sağlamak için çalışıyor.
Bir konuda kamuoyunun bilinçlenmesinden yıllar önce tetikte olmak çok ender rastlanan bir durum ama Munich Re bunu başardı: Hem reasürans hem de rutin sigortacılık hizmetleri sunan şirket, ilk kez 1973 yılında dünyada iklim değişikliği konusunda uyarıda bulundu ve konuyu araştırmak için bir yıl sonra Geo Risk Araştırma Departmanı’nı kurdu. Munich Re yenilenebilir enerji projelerine sigorta hizmeti sunan şirketler arasında başı çekiyor. Kısa süre önce de, ERGO birimi “mikro sigorta”da yenilikçi oldu; bu birim yılda birkaç dolar karşılığında, dünyanın en kırılgan topluluklarını -örneğin, Hindistan’daki çiftçileri- hava muhalefetinden kaynaklanan zararlara karşı sigortalıyor.

Kağıt hamuru üreticisi Amazon’un kaynaklarını tüketmeden değerlendirmeyi amaçlıyor.
Dünyanın en büyük kağıt hamuru üreticilerinden biri olan Fibria, Brezilya’nın ormansızlaştırılma sürecini hafifletmek konusunda epey mesafe kat etti. Halen faaliyetlerinin büyük bir bölümü, çam gibi diğer kağıt hamuru kaynaklarına göre çok daha hızlı büyüyen okaliptüse odaklanmış bulunuyor. Fibria’nın sahip olduğu 285 bin hektarlık alanın üçte biri koruma altına alınan ormanlık alan kapsamında. Geçen yıl 25’inci yılını kutlayan Ormanları Kurtarma Programı da Espirito Santo eyaletine yerel işçiler sağladı; söz konusu eyalette, sürdürülebilir hasat konusunda yaklaşık 900 bin saatlik eğitime tabi tutulmuş çalışanların bulunduğu Fibria’nın devasa Aracruz tesisi yer alıyor.

Daha iyi maaş alan, daha iyi eğitilen işgücü daha fazla sayıda müşteri memnuniyeti sağlayacak.
ABD Seçimlerinde, durağan bir seyir izleyen çalışan maaşlarından daha hassas bir konu yok. Hillary Clinton ve Donald Trump seçmenleri bu konudaki planlarıyla cezbetmeye çalışırken, Walmart harekete geçmiş durumda. Dünyanın en büyük perakendecisi 20 Şubat’ta, işgücüne yatırımı amaçlayan 2,7 milyar dolarlık kampanyasının bir parçası olarak 1,1 milyon çalışanının maaşlarında artışa gitti. Aynı ay, 500 bin çalışanın ilk yılında iş becerileriyle ilgili ücret skalasının basamaklarını çıkmasını sağlayacak Pathways adlı programı lanse etti. Bu yatırım meyvelerini vermeye başladı bile: Walmart müşteri memnuniyet puanlarında art arda 90 hafta boyunca yıllık bazda artış bildirdi.

Global bankacılık devi temiz enerji projelerinde başvurulan bir adrese dönüştü.
Yenilenebilir enerji kaynakları hız kazanırken, kirli enerjinin en büyük destekçilerinden bazıları da taraf değiştiriyor. 2012 yılına kadar ABD kömür endüstrisinin baş finansörü olan Bank of America geçen yıl yenilenebilir enerji, enerji verimliliği ve sürdürülebilirliği destekleyen projelere 14,5 milyar dolar ayırdı. Bu da, bankanın 2013 yılında çevre girişimini başlatmasından beri toplam yeşil yatırımını 31,8 milyar dolara taşıdı. “Yeşil bono”ları kömüre bağımlı Southern Co tesisinde 1 milyar dolar değerinde temiz enerji projelerini finanse ederken, Catayltic Finance Initiative de düşük gelirli topluluklarda sürdürülebilir projelere 8 milyar dolarlık bir kaynak aktarımını yönetti.

Kadınlara yaşamsal iş becerilerini öğretirken bir yanda da denim endüstrisinin çevreye verdiği zararı azaltmaya çalışıyor.
LEVI’S, UNIQLO ve H&M gibi günlük giyim markalarının gerisinde hep aynı isim yer alıyor: Crystal Group. Çin, Sri Lanka, Vietnam, Bangladeş ve Kamboçya’da 20 fabrikası olan ve yılda 300 milyon giysi üreten Crystal Group iyi giyinmek için “kirlenmeniz”e gerek olmadığını gösteriyor. Şirket geçen bir yılda giysi başına temiz su tüketimini yüzde 30 oranında azaltırken, Çin’deki denim kot fabrikası pantolonları işlemden geçirirken su ya da kimyasala gerek duymayan lazer yöntemine öncülük etti. Endüstrideki kötü çalışma koşullarına el atan Crystal Group 2020 yılına kadar 40 bin çalışanın yaşam koşullarını iyileştirmek amacıyla kadın çalışanları destekleme programını gündeme getirdi; işgücünün yüzde 70’i kadın olduğu bir şirket için bu kritik bir görev. Buna göre, tüm fabrikalarda “zihinsel koçlar” bulunurken, şirket içi eğitim programları da çalışanlara bilgisayar okuryazarlığı ve liderlik becerileri sunuyor. Şirkette kurumsal kalite ve sürdürülebilirlikten sorumlu genel müdür Catherine Chiu, “Endüstrinin bütününün standardını yükseltmek istiyoruz” diyor.

Japonya’nın zor durumdaki çiftçilik sektöründe yeni iş sahaları açmak.
Japonya’nın en büyük yeşil çay üreticisi 2001 yılından beri hareketsiz olan çiftçilik sektörünü canlandırmak için çaba harcıyor. Çay plantasyonları oluşturmak için yerel yönetimlerle işbirliği yaparken, 3,9 milyar dolarlık şirketin çay yapraklarının yüzde 40’ını üreten proje kapsamında da teknolojik yardım ve yeni istihdam olanakları sağlıyor. Bu yeşil çalışmanın bir bonusu da var: Ito En kullanılmış yapraklardan karton kutular üretip, bunları ürünlerinin sevkiyatında kullanıyor.

Evlerine para gönderen çalışanlar için hızlı para transfer hattı.
Zengin ülkelerde çalışıp daha yoksul ülkelerindeki ailelerine para gönderen çalışanlar 600 milyar dolarlık bir işçi dövizi piyasası oluşturmuş durumdalar. Bu tür transferler uzun sürebiliyor ve yüksek miktarda da havale ücreti ödemek gerekiyor. Ancak PayPal’ın Xoom uygulaması işlemi akıllı telefona aktarıp, banka ya da kredi kartı hesabı olan göndericinin daha hızlı ve daha ucuz bir şekilde işlemi gerçekleştirmesini sağlıyor. Xoom müşterileri geçen eylül ayından beri 12 aylık sürede 50 ülkeye 7,1 milyar dolar gönderdi.

İş stresinin çalışanları esir almasına izin vermeyerek maliyeti düşürmek.
İsveç 2002 yılında işyerinde hasta raporu alma bakımından dünyada birinci sıradaydı; bu raporlu izinlerin büyük bir bölümünün nedeni de iş stresiydi. Skandia 2006 yılında, sigortaladığı şirketlerdeki çalışanların isim vermeden ve ücretsiz olarak hastalıklarını bildirip, tedavi görebilecekleri bir hat açtı. On yıl sonra sigorta poliçesi sahipleri arasında hastalık mazeretiyle rapor alanların oranı yarı yarıya azalıp yüzde 2’ye gerilerken, bu düzenleme Skandia’nın primlerinde de yüzde 80 oranında kesintiye gitmesini sağladı.

Enerji verimliliğini ikiye katlayan bir enerji devi.
Siemens’in “akıllı şebeke”lerden rüzgar türbinlerine uzanan “çevre portföyü” 87 milyar dolarlık satış gelirinin yüzde 43’ünü sağlıyor. CEO Jeo Kaeser de şirketi 2030 yılına kadar karbondan arındırma sözü verdi. Çok geniş çaplı operasyonlar için enerji kullanan bir şirket açısından bu hiç de azımsanacak bir şey değil. Siemens karbon üretiminde yılda 2,2 milyon tonluk bir kesintiye gitmeyi planlıyor; bu miktar da Kopenhag’ın ürettiği karbona eşdeğer.

Hane halkı borçluluk oranının şiştiği ülkede, bir banka borçlulara karşı daha yumuşak bir dil kullanmayı tercih ediyor.
2013 YILINDA, ülkenin en büyük dört bankasından biri olan NAB borçları tahsil etme sistemini radikal bir biçimde yeniden tasarladı. Bu bağlamda banka, topluluk hizmet birimi olan Kildonan Uniting Care’i mali zorluklarla boğuşan müşterilere danışmanlık yapması için görevlendirdi; bu da, hane halkının büyük miktarda borçlu olduğu bir ülkede kritik bir görev. Kildonan CEO’su Stella Avramopoulos, “İnsanlar bankalarından anlayış ve saygı bekliyor” diyor; NAB da bu tavsiyeleri dikkate aldı. Böylece, eskiden zor bir vakayı ele almak 21 gün sürerken şimdi artık telefonda 21 dakikalık bir süre yeterli. Hatta banka aile içi şiddete maruz kalan kurbanların yeniden ayağa kalkabilmeleri için bağışta da bulunuyor. Bu girişimin ardından batık kredilerde ciddi bir azalma meydana gelirken, Mali Ombudsman Hizmeti’ne gelen şikayetler de bir ayda 60’tan 11’e gerileyerek, endüstride en düşük düzeye ulaşmış oldu.

Global tarım şirketi 345 bin küçük çiftçiyle olan ilişkisini baştan yazıyor. 
KAJU FISTIĞI ticaretiyle iş dünyasına adım atan Olem, General Mills, Nestle ve Unilever gibi çok uluslu devlere tedarikte bulunan 14 milyar dolarlık bir tarım devine dönüştü. 2010 yılında ise şirket, Olam Geçim Sözleşmesi’ni ortaya koyarak en büyük dönüşümlerinden birine imza attı; söz konusu manifesto “küçük ölçekli” tarım üreticilerinin yatırımlarını artırmalarını amaçlıyordu. Olam’ın kurumsal sorumluluk ve sürdürülebilirlik biriminin global sorumlusu Chris Brett söz konusu manifestoyla ilgili olarak, “Bu, ortaklıklar oluşturulması için bir fırsattı” diyor. Halen Asya, Afrika ve Güney Amerika’da 345 bin küçük çiftçi OLC statüsüne sahip; bu statü, daha iyi bir iş ortamı oluşturmaya yönelik kuralları yerine getirdiklerini ve Olam’ın desteğiyle hasat verimini artırdıklarını gösteriyor. Ayrıca Olam’ın adil fiyatlandırma politikası da küçük çiftçilerin bu işbirliğinden daha fazla kazanç elde etmelerini sağlıyor.

Elektrikten yoksun yerlere elektrik sağlamak ve kesintiye uğramaması için bu konuda yerel çalışanları eğitmek.
ULUSLARARASI ENERJİ AJANSI’NIN geçen yıl yayımladığı rapora göre, dünyada 1,2 milyar insan yani hemen hemen beş kişiden biri elektrikten mahrum. Ancak Kenya’da nüfusun dörtte üçünden fazlası temel elektrik hizmetinden bile yoksun ve bu sorun ülkenin okullarına kadar uzanıyor. Geçen yıl, Schneider Electric Kenya’da 128 okula enerji sağlamak üzere, şebekeden bağımsız bir güneş enerjisi yedekleme çözümü tasarladı; bu da, şirketin Enerjiye Erişim programı kapsamındaki çalışmalarından yalnızca biri. Bu girişim kapsamında enerji yönetimi için Afrika, Asya ve Güney Amerika’da, çoğu olanakları kısıtlı gençler olan 113 bini aşkın kişiyi eğitti. Bu eğitim programı elektrikçiler için temel bilgilerden otomasyon ve endüstriyel bakımda ileri derecedeki çalışmalara kadar çok geniş bir yelpazeyi kapsıyor.

Fast-food devi daha sağlıklı gıdalar sunma çabasında.
McDonald’s devasa boyutunu iyilik yapmak için kullandığında, etkisi devasa olacaktır. Yalnızca özgür dolaşan tavuk yumurtası sunma ve tavuklarla ilgili katı bir antibiyotik politikası benimseme kararları, bir zamanlar marjinal kesimler ve aktivistlerin savundukları düşünceler olmaktan çıkıp, genel kabul gören fikirlere dönüşmüş durumda. Bu yönelim pek de özveri sayılmaz. CEO Steve Easterbrook yiyeceği ve müşterinin bununla ilgili algısını değiştirmenin şirketi ayağa kaldıracağını söylüyor.

Teknolojinin öncüsü ücretlendirmede cinsel ayrımcılığa “hayır” diyor.
Salesforce cinsiyetler arası ücretlendirmede eşitlik sağlanabilmesi için personelinin yüzde 6,6’sının maaşlarında düzenleme yapılması gerektiğini keşfetti. Elde ettiği sonuçları kamuoyuyla paylaştı ve daha sonra aradaki farkı kapatmak için 3 milyon dolarlık bir ödeme yaptı. Ulusal Kadın Hukuk Merkezi’nden Maya Raghu’ya göre, bu takdir edilesi ve alışılmışın dışında bir davranış ve bunu kamuoyuyla paylaşması da diğer şirketleri örnek almaya teşvik etmesi açısından olumlu. Salesforce aynı zamanda kadınların terfi etmesine yardımcı olacak liderlik programını da gündeme getirdi.

13 milyar dolarlık marka ve şok edici derecede az atık.
Devasa tüketici markalarının tonlarca atık çıkarması gerekmiyor. CEO Paul Polman bu yıl yaptığı açıklamada, Unilever’in depoları ve dağıtım merkezlerinin çöp toplama yerlerine sıfır atık gönderdiğini belirtti. Sürdürülebilir politikaları savunan Ceres’in başkanı Mindy Lubber’a göre, geçen yıl şirketin Sürdürülebilir Yaşam Planı’ndaki markaları geri kalanına kıyasla yüzde 30 daha hızlı büyüyüp, çevre dostu olmanın “hissedarlar için iyi bir şey” olduğunu ortaya koydu.

Sağlık ve bakım ürünleri zinciri sağlıktaki boşluğu doldurmak üzere atakta.
Bu perakendeci 2014 yılında adına “sağlık” sıfatını ekledi; bu değişiklik, 2006’dan beri 30 milyon hasta ziyaretçisiyle ülkenin en büyük klinik işletmecisine dönüşen bir yapı için son derece uygun. Şirket bünyesindeki MinuteClinics, bin 100 kadar sağlık ürünleri mağazasında stajyer hemşireleri ve asistan doktorlarıyla ulaşılabilir, uygun fiyata hizmet sunmak ve ülkenin doktor açığına çözüm geliştirmek suretiyle, ülkenin sağlıktaki en önemli açığına el atmış oluyor.

Dünyadaki 65,3 milyon mülteci, belge eksikliğinden dolayı dolandırıcılığa maruz kaldığında ve yeniden yerleşim için zorluklarla karşılaştığında daha da kırılgan hale gelebiliyor. BM Mülteciler Yüksek Komiserliği’yle işbirliği yapan Accenture, mültecilere yardımcı olmak için bir biyometrik kimlik yönetim sistemini kullanıma sundu. BM Mülteciler Yüksek Komiserliği de yarım milyon mülteciyi veri tabanına almak için bu sistemden yararlanarak, onaylanmış kimlik gibi çok önemli bir işi halletmiş oldu.

Çin’in araç paylaşımdaki bu tek boynuzlusu (piyasa değeri 1 milyar dolar üzeri girişimler) çevre kirliliği sorununa el attı.
Didi Chuxing sadece Uber’i Çin’de yenmekle kalmayıp aynı zamanda bu yaz Uber’in Çin’deki faaliyetlerini de satın aldı. Ancak Çin’in duman sorununu daha da vahim hale getiren araç emisyonları üzerindeki etkisi daha büyük bir başarı sayılabilir. Araç paylaşım hizmetleri Çin’de genel araba trafiğini günde 1 milyon azaltıp, 13,5 milyon tonluk karbon emisyonunu engellemiş oldu. Ayıca toplu taşımada hava kirliliğine ciddi katkısı olan otobüsleri de koordine ediyor.

Öldürücü hastalığa karşı yeni bir silah.
Tüberküloz her ne kadar önlenebilir ve iyileştirilebilir olsa da, yılda 1,5 milyon insanı öldürüyor ve ayrıca yarım milyon kişide de MDR-TB diye bilinen ilaca dirençli bir türüne rastlanıyor. Johnson & Johnson tarafından keşfedilen Sirturo şimdiye kadar 40’ı aşkın ülkede 10 bini aşkın hastanın tedavisinde kullanıldı.

Banka yeni girişimcilere destek veriyor.
Bankanın Nace programı (İspanyolca’da “doğmuş olan” demek) Şili’de daha geniş çaplı bir büyümeye katkıda bulunabilecek startupları destekliyor. 2006 yılından beri 13 bin girişimciye 300 milyon dolar kredi veren banka tahmini 45 bin istihdam yarattı. Ancak destek fonlamayla bitmiyor: Banka şimdi de kuluçka benzeri hizmetler sunuyor; bunlar arasında, startupların iflas etmesini engellemek için girişimcilere yönelik koçluk ve iş eğitimi programları yer alıyor.

Günde milyonlarca yemek sunan şirket bunlardan çok azına et katıyor.
COMPASS GROUP, dünya ve sağlığınız için yeme alışkanlığınızı sessizce değiştirdiğinden haberdar olmadığınız gıda hizmeti şirketi. Compass’ın Kuzey Amerika’da, okul kafeteryalarından Oscar törenlerine kadar geniş kapsamlı mekanlara servis ettiği günde 8,5 milyon yiyecek, endüstriyi belirliyor. 2009 yılında gündeme getirdiği “yarı vejetaryen” kampanyası Amerikalıları haftanın bir günü salt sebze yemeye teşvik etmeyi amaçlıyor; ayrıca 2020 yılında kırmızı et alımını yüzde 30 azaltmayı hedefliyor. 27 milyar dolarlık satış geliri olan Compass geçen yıl, bir önceki yıla göre yüzde 14,8 oranında daha fazla meyve/sebze ve yüzde 4,3 oranında daha fazla tahıl servis etti. Ayrıca et arzında antibiyotik kullanımını azaltmada öncü oldu ve “hızlı büyüyen” tavukların karşı karşıya kaldıkları sağlık sorunlarının bilincinde olduğundan, hayvan sağlığı konusunda da önderlik ediyor.

Hayatı tehdit eden sahte ilaçlara karşı akıllı teknolojik çözüm…
BRIGHT SIMONS startup kuruluşu mPedigree’yle Afrika’da sahte ilaçlara karşı mücadele kararı aldığında, derin sonuçları olan bir sağlık sorununa el atmış oldu. Her yıl 122 bini aşkın beş yaş altı Afrikalı çocuk sahte sıtma ilaçları sonucu hayatını kaybederken, İngiliz düşünce kuruluşu Policy Network’ün tahminlerine göre, her yıl dünya çapında 700 bin ölüm vakası sahte sıtma ve tüberküloz ilaçlarından kaynaklanıyor. MPedigree ilaç kutusuna yapıştırılan 15 basamaklı bir şifre geliştirdi. Kullanıcılar ilaç üreticisine bu rakamlardan bir yazılı mesaj göndererek ilaçlarının orijinal olup olmadığını belirleyebiliyor. AstraZeneca ve Sanofi gibi devlerle çalışan şirket halen gelişmekte olan 12 ülkede 500 milyonu aşkın ilaç kutusunda etikete sahip. Bir sonraki adım ise sahte tekstil ve oto yedek parçalarını belirlemek.

Devasa bir veri tabanından değerli bilgiler bulup, bunları iş arayanlara aktarmak.
İŞ AVCISI platform 450 milyon üyesinden gelen CV’ler ve 45 bin şirketten ve 100 binlerce insan kaynakları uzmanından ulaşan iş ilanından oluşan devasa bir veri tabanı üzerinde oturuyor. Tüm bu bilgiler, emek pazarının arz ve talebini içeren LinkedIn’in Ekonomik Grafik çizelgesinde yer alıyor. Bunlar, yerel istihdam ihtiyaçlarını belirlemek ve bu ihtiyaçlara cevap vermek için Manchester gibi şehirler, Arizona ve Colorado gibi eyaletlerle çalışan LinkedIn açısından önemli bir güç kaynağı. Onun teşhisleri sayesinde New York City teknoloji eğitim fonuna 10 milyon dolar aktardı; şehrin teknoloji çalışanlarının yalnızca yüzde 2’sinin talep edilen becerilere sahip oldukları göz önüne alındığında, bu önemli bir adım. LinkedIn şimdi de iş arayanları gereken becerilere yönlendirecek ve nihayetinde mutlu bir istihdam ortamı yaratacak bir araç niteliğindeki Training Finder’a öncülük ediyor.

Becerilerin kısıtlı olduğu bir ülkede yoğun mühendislik ve BT eğitimi sunmak.
Filipinler’in lider wireless teknoloji sağlayıcısı olan Smart ülke okullarında mühendislik ve BT eğitiminin iyileştirilmesinde önemli bir rol oynadı. 2003 yılında Smart Wireless Engineering Education Programme’ı (SWEEP; Akıllı Kablosuz Mühendislik Eğitim Programı) lanse etti; halen SWEEP şemsiyesi altında 68 okul ve 32 bini aşkın fakülte ve öğrenci bu eğitim programına dahil edilmiş bulunuyor. SWEEP Ödülleri öğrencileri mobil uygulamalar geliştirmeye teşvik ederken, sonuçlar da ortaya çıkıyor: Smart altı öğrenci projesini startup’a dönüştürdü.

İnovasyon sayesinde kitlesel aşılama kampanyaları iyilik yaparken daha az zarar veriyor.
AŞI KULLANILAN şırınganın durumuna göre etkilidir. Gelişmekte olan ülkelerdeki en önemli engel ise şırınga sayısının yetersizliğidir; bu durumda da sağlık görevlileri şırıngaları defalarca kullanmak zorunda kalıyor ve bu da hepatit C, kızamık gibi hastalıkların yayılmasına neden oluyor. Ancak Becton Dickinson bu dinamiğin tersine çevrilmesine yardımcı oldu. 2000 ile 2015 yılları arasında, BD tek kullanımın ardından bloke olan 6,5 milyon şırınga geliştirdi. Üstelik bunu çok düşük fiyatlarla ortaya koyup, tek kullanımlık şırıngaların maliyetini 5 sentlik yaygın kullanımlı diğer şırıngalarla eşit noktaya getirdi.

Atıştırmalık ve içecek devi yüzünü sağlığa çeviriyor.
Kutu başına 10 çay kaşığı gazozla ilişkilendirilen bir şirkette, sağlığa yönelik adımlar önemli sayılmalı. PepsiCo 10 yıl önce ürün serisinde tuzu, donmuş yağları ve evet, şekeri azaltmak istediğini beyan etti ve sağlıklı ürünler ortaya koyabilmek amacıyla Ar-Ge’sini takviye etti. Şişelenmiş suyu içeren “günlük” gıda portföyü halen satış gelirinin yüzde 25’ini karşılıyor. Pepsi Cola’nın payı mı? Yalnızca yüzde 12.

Elektrikli araba devriminin arkasındaki sessiz güç…
Panasonic’in teknolojisi fosil yakıttan arınmış gelecek için merkezi bir rol üstlenebilir. Şirket, elektrikli araçlarda kullanılan lityum-iyon pillerinin en büyük üreticisi (çalışanları yakında Tesla’nın fabrikasında -Gigafactory- pil üretimi yapmaya başlayacak). Panasonic şimdi de Fujisawa “akıllı şehri”ne yeni yerleşimciler getiriyor. Fujisawa enerjisinin yüzde 30’unu güneş panellerinden alırken, etkili bir izleme sistemi de CO2 emisyonunu yüzde 70, su kullanımını ise yüzde 30 oranlarında azaltacak.

Perakende şirketi çok uzaklardaki kadın istihdamını artırıyor.
Perakende devinin dokuz yıl önce arz zincirindeki kadın terziler için lanse ettiği bir yaşam becerisi programı olan P.A.C.E, şimdiye kadar 12 ülkede 40 bin kadına ulaştı; GAP 2020 yılında bu rakamı 1 milyona çıkarmayı umuyor. Ders konuları ise sorun çözme ve karar vermeden finansal okur yazarlığa kadar uzanıyor. Çalışanlar güven kazandıklarını söylüyorlar. Fabrika sahipleri de memnun; üretimin arttığını, zayiatın azaldığını belirtiyor.

Brezilya’nın küçük işletmeleri büyük bir komşudan destek alıyor.
Grupo Martins’in birimi olan Tribanco, Brezilyalı gıda, elektronik ve ev dekorasyonu malzemeleri toptan ve perakende satıcısının iş ortaklarını güçlendirmesine ve bu süreçte de, Brezilya’nın küçük işletmeler sektörünü geliştirmesine katkıda bulunuyor. Bunun için Tribanco Grupo Martins’in beraber çalıştığı en girişimci ve yenilikçi mağazaları belirleyip, bu aile işletmelerinin gelişmesi için kredi ve destek sağlıyor.

Az bilinen şirketin görünmeyen inovasyonları gezegene büyük katkıda bulunuyor.
BU 8,6 MİLYAR DOLARLIK Hollandalı kimyacı dünyayı belki fazla göz önünde olmayan ama anlamlı bir şekilde değiştiriyor. Dünyanın en güçlü fiberi olan Dyneema -çeliğin 15 katı güce sahip ama ağırlığı çeliğin cüzi bir parçası kadar- uçak ve gemilerde emisyonları ve yakıt tüketimini azalttı. Decovery ise, boyalardaki toksik maddelerin yerine geçen biyolojik bazlı, yenilenebilir polimerlerden oluşuyor. DSM, bu tür çözümlerin, yaygın seçeneklere kıyasla dünya için kayda değer şekilde daha uygun olduğunu söylüyor. Bu ürünler halen şirketin satış gelirinin yüzde 61’ini oluşturuyor.

Afrikalı çiftçilere işlerini sürdürmeleri için yardımcı olmak.
Kur farkı özellikle Afrikalı çiftçilerin hayatını daha da zorlaştırabiliyor. Afrika’da yılda 1 milyar doların üzerinde bira satan Heineken hammaddesinin yüzde 48’ini yerel kaynaklardan sağlayarak yararlı bir iş yapmış oluyor. (2020 yılında bu payı yüzde 60’a çıkarmayı planlıyor.) Bira üreticisi Etiyopya, Ruanda ve Güney Afrika gibi ülkelerde ortak konumundaki yaklaşık 120 bin çiftçiden darı ve biralık arpa vb yerel tahıllar satın alıyor.

Hızla büyüyen ülkede “bankasızlar”a ulaşmak.
Endonezya’nın 250 milyonluk nüfusunun yalnızca yüzde 20’si bir banka hesabına sahip; bu da, istihdamın büyümesi önünde engel. Yerel banka BTPN, insanların fiziki bir şubeye gitmelerine gerek bırakmayan mobil bankacılık programı BTPN Wow ile bu eksikliği telafi etme çabasında; Mart 2015’te lanse edilen Wow 700 bin müşteriye sahip ve aynı derecede önemli olan bir başka nokta da, 35 bin temsilci küçük tezgahlar ve bakkaliye dükkanlarında işlem yapıyor.

4 dolarlık latte kalabalığının ötesine uzanan fırsatlar yaratmak.
Çalışanlarının baskısı üzerine, Starbucks 2012 yılında 50 milyon öğün servis edebilecek yiyecek bankaları kurmak amacıyla Feeding America’yla ortaklığa gitti; bu yiyeceklerin büyük bir bölümü zincirin 7 bin 600 mağazasında artan yemeklerden oluşacak. Bu, Starbucks’ın zor durumdaki topluluklara erişiminin yalnızca bir yolu. Ayrıca ABD’de düşük ve orta gelirli yerleşim yerlerinde 15 mağaza açarak, maddi açıdan zor durumdaki gençlere yaşadıkları yerlerde iş sunmayı amaçlıyor.

En çok ihtiyaç duyulan ilaçların fiyatlarını aşağıya çekmek.
Eczacılık şirketi 1990’larda küresel çapta bir iyilik hareketine soyunarak, diğer şirketlerin ilaçlarını AIDS ve sıtmayla mücadelede kullanılabilecek son derece uygun fiyatlı kokteyllere dönüştürdü. Cipla aynı zamanda bazı pahalı onkoloji ilaçlarının “biyobenzer” türlerine yatırım yapmak suretiyle kanser hastalığına da el attı. Bu girişimin patent hakkı ve ucuz ilaç tartışmalarını daha da alevlendirmesi bekleniyor.

Kayan yazı (marquee) teknolojisini öğrencilerin hizmetine sunmak.
1948 yılında IBM ve Columbia Üniversitesi bilgisayar biliminde ilk akademik programı yarattılar. Bugünlerde ise IBM farklı gerekçelerle öğretmenlerle temas halinde. CEO Ginni Rometty geçen yıl Watson Eğitim birimini kurdu; söz konusu birim IBM’in bilişsel bilgisayar programını okullara yüklüyor. Amaç ise, eğitimcilerin öğrencilere yönelik ders programlarını iyileştirmesine ve kişiye özel hale getirmesine yardımcı olmak; ve tabii ki bu arada dünyaya Watson’ın neler yapabileceğini göstermek.

Haşereyi alt edecek basit bir yöntemi pazarlamak.
Ev araç gereçlerinden uzay havacılık endüstrisine kadar çok geniş bir yelpazede ticari faaliyetleri olan dev, satış gelirinin yaklaşık çeyreğini “iyi ve yeşil” ürünlerden elde ediyor. Ancak nüfusun yüzde 95’inin sıtma ya da dang humması gibi salgınlara açık bölgelerde yaşadığı bir ülkede, en önemli inovasyonu “hızlı kart” olabilir; ucuz bir sivrisinek savar olan bu alet elektrik gerektirmiyor ve bu avantajı da küresel ölçekte erişim olanağı sağlayabilir.

Aile işletmeleri olan küçük mağazaları finans-teknolojiyle tanıştırmak.
Bimbo 22 ülkedeki varlığı ve 14 milyar dolar civarındaki satış geliriyle dünyanın en büyük fırınlarından biri. Ayrıca daha küçük ölçekli iş ortaklarını da dijital dünyaya taşıyor. Grupo Bimbo Meksika’daki küçük mağazaların ödeme sistemlerini modernize etmek için Red Quibo programını lanse etti. Şimdi bu dükkanlar nakit ekonomisine sıkışmak yerine ödemeleri elektronik olarak kabul edebiliyor; bu da gelecekteki büyüme için kilit önemde.