Enflasyon
2013 yılı TÜFE enflasyonu yüzde 7,4 olarak gerçekleşti. 2013 yılının tamamında TÜFE enflasyonuna en büyük katkı 2,3 puan ile gıda grubundan gelirken, ulaştırma grubunun katkısı 1,8 puan oldu.
2014 yılı TÜFE enflasyonu yüzde 8,2 olarak gerçekleşti. Son ayda gerçekleşen düşüş ile, enflasyon Merkez Bankasının beklentisinden de aşağıda kaldı. 2014 yılının tamamında TÜFE enflasyonuna en büyük katkı 3,1 puan ile gıda grubundan gelirken, ulaştırma grubunun katkısı 1,8 puandan 0,3 puana düştü.
2015 yılı TÜFE enflasyonu yüzde 8,5 olarak gerçekleşti. 2016 yılının tamamında TÜFE enflasyonuna en büyük katkı 2,8 puan ile gıda grubundan gelirken, konut grubunun katkısı 1,2 puan oldu.
2016 yılı TÜFE enflasyonu yüzde 8,8 olarak gerçekleşti. 2015 yılının tamamında TÜFE enflasyonuna en büyük katkı 1,8 puan ile ulaştırma grubundan gelirken, gıga grubunun katkısı 1,3 puan oldu.
2017 yılı Merkez Bankası resmi TÜFE enflasyon tahmini yüzde 6,5, piyasa beklentisi yüzde 8,5- 9,5 aralığında .
Ocak 2016 enflasyon (TÜFE) bir önceki aya göre yüzde 1,82 arttı (piyasa beklentisi yüzde 1,7 artış idi). Enflasyon Ocak2015-Ocak2016 yüzde 9,58, on iki aylık ortalamalara göre ise yüzde 7,87 oldu. Merkez Bankası, Ocak ayı toplantısında haftalık repo faizinde ve koridorun alt ve üst bandlarında bir değişikliğe gitmedi (% 7,5/ 7,25/10,75).
Şubat 2016 enflasyon (TÜFE) bir önceki aya göre yüzde 0,02 düştü (piyasa beklentisi yüzde 0,5 artış idi). Enflasyon Şubat2015-Şubat2016 yüzde 8,78, on iki aylık ortalamalara göre ise yüzde 7,97 oldu. Merkez Bankası, Şubat ayı toplantısında haftalık repo faizinde ve koridorun alt ve üst bantlarında bir değişikliğe gitmedi (% 7,5/ 7,25/10,75).
Mart 2016 enflasyon (TÜFE) bir önceki aya göre yüzde 0,04 düştü (piyasa beklentisi %0,53 artış idi). Enflasyon Mart2015-Mart2016 yüzde 7,5, on iki aylık ortalamalara göre ise yüzde 8,0 oldu. Merkez Bankası, Mart ayı toplantısında haftalık repo faizinde ve koridorun alt bandında bir değişikliğe gitmedi, ama koridorun üst bandında 0,25 puan indirime gitti (% 7,5/ 7,25/10,50).
Nisan 2016 enflasyon (TÜFE) bir önceki aya göre yüzde 0,76 arttı (piyasa beklentisi %1,00 artış idi). Enflasyon Nisan2015-Nisan2016 yüzde 6,57, on iki aylık ortalamalara göre ise yüzde 7,84 oldu. Merkez Bankası, Nisan ayı toplantısında haftalık repo faizinde ve koridorun alt bandında bir değişikliğe gitmedi, ama koridorun üst bandında 0,50 puan indirime gitti (% 7,5/ 7,25/10,00).
Mayıs 2016 enflasyon (TÜFE) bir önceki aya göre yüzde 0,58 arttı (piyasa beklentisi %08 artış idi). EnflasyonMayıs2015-Mayıs2016 yüzde 6,58, on iki aylık ortalamalara göre ise yüzde 7,71 oldu. Merkez Bankası, Mayıs ayı toplantısında haftalık repo faizinde ve koridorun alt bandında bir değişikliğe gitmedi, ama koridorun üst bandında 0,50 puan indirime gitti (% 7,5/ 7,25/9,50).
Haziran 2016 enflasyon (TÜFE) bir önceki aya göre yüzde 0,47 (piyasa beklentisi 0,0 artış idi). Enflasyon Haziran2015-Haziran 2016 yüzde 7,64, on iki aylık ortalamalara göre ise yüzde 7,74 oldu. Merkez Bankası, Haziran ayı toplantısında haftalık repo faizinde ve koridorun alt bandında bir değişikliğe gitmedi, ama koridorun üst bandında 0,50 puan indirime gitti (% 7,5/ 7,25/9,00).
Temmuz 2016 enflasyon (TÜFE) bir önceki aya göre yüzde 1,16 arttı (piyasa beklentisi %06 artış idi). Enflasyon Temmuz2015-Temmuz 2016 yüzde 8,79, on iki aylık ortalamalara göre ise yüzde 7,91 oldu. Merkez Bankası, Temmuz ayı toplantısında haftalık repo faizinde ve koridorun alt bandında bir değişikliğe gitmedi, ama koridorun üst bandında 0,25 puan indirime gitti (% 7,5/ 7,25/8,75).
Ağustos 2016 enflasyon (TÜFE) bir önceki aya göre yüzde 0,29 düştü (piyasa beklentisi %0,1 düşüş idi). Enflasyon Ağustos2015-Ağustos 2016 yüzde 8,05, on iki aylık ortalamalara göre ise yüzde 7,98 oldu. Merkez Bankası, Ağustos ayı toplantısında haftalık repo faizinde ve koridorun alt bandında bir değişikliğe gitmedi, ama koridorun üst bandında 0,25 puan indirime gitti (% 7,5/ 7,25/8,50).
Eylül 2016 enflasyon (TÜFE) bir önceki aya göre yüzde 0,18 arttı (piyasa beklentisi %0,64 artış idi). Merkez Bankası, Eylül ayı toplantısında haftalık repo faizinde ve koridorun alt bandında bir değişikliğe gitmedi, ama koridorun üst bandında 0,25 puan indirime gitti (% 7,5/ 7,25/8,25).
Ekim 2016 enflasyon (TÜFE) bir önceki aya göre yüzde 1,44 arttı (piyasa beklentisi %1,62 artış idi). Enflasyon Ekim2015-Ekim 2016 yüzde 7,16, on iki aylık ortalamalara göre ise yüzde 7,89 oldu (olumlu). Merkez Bankası, Ekim ayı toplantısında haftalık repo faizinde ve koridorun alt ve üst bandlarında bir değişikliğe gitmedi (% 7,5/ 7,25/8,25 /. Merkez Bankası, Ekim ayında doların TL karşılığında önemli ölçüde değer kazanmasından dolayı faiz indirimine ara verdi.
Kasım 2016 enflasyon (TÜFE) bir önceki aya göre yüzde 0,52 arttı (piyasa beklentisi %0,8 artış idi). Enflasyon Kasım2015-Kasım 2016 yüzde 7,0, on iki aylık ortalamalara göre ise yüzde 7,79 oldu (olumlu). Dolar kurundaki artış, içki sigara zamları, benzin fiyatındaki artış ve OTV artırımları Aralık ayı enflasyonunda ciddi bir yükselişe neden olacak. Merkez Bankası, Kasım ayı toplantısında haftalık repo faizini 50 puan, faiz koridorunun üst bantını da 25 puan arttırdı(% 8,0/ 7,25/8,50) . Merkez Bankası, küresel belirsizlikte artış ve yüksek oynaklı döviz kurunun olumsuz etkilerinin sınırlamak için faiz artışına gittiğini belirtti.
Merkez Bankasının Aralık ayı toplantısında da haftalık repo ve faiz koridorunun üst bandında 50 puan artış yapmasını bekliyoruz.
Aralık 2016 enflasyon (TÜFE) bir önceki aya göre yüzde 1,64 arttı (piyasa beklentisi %0,93 artış idi). Enflasyon Aralık2015-Aralık 2016 yüzde 8,53, on iki aylık ortalamalara göre ise yüzde 7,78 oldu. Aylık en fazla artış yüzde 7,33 ile alkollu içeçekler ve tütün grubunda oldu. Gıda grubunda yüzde 3,3 artış var. Kasım ayında yüzde 6,66 olan çekirdek enflasyon Aralık ayında yüzde 7,48e yükseldi. Dolar kurundaki artış, içki sigara zamları, benzin fiyatındaki artış ve OTV artırımları Aralık ayı enflasyonunda ciddi bir yükselişe neden oldu. 2017 Ocak ayında da enflasyondaki yükseliş devam edecek.
Merkez Bankası, Aralık ayı toplantısında haftalık repo faizinde ve faiz koridorunun üst bantında beklenenin aksine artış yapmadı(% 8,0/ 7,25/8,50) . Aralık ayında REK 92,16 değerini aldı (Kasım ayına göre TL yüzde 3,1 değer kaybı). Kur etkisinden arındırılmış toplam kredilerin büyüme hızı yüzde 11 civarında, bireysel kredilerin büyüme hızında artış kamu bankalarının öncülüğünde devam ediyor(artış yüzde 8,3 cıvarında)
Merkez Bankası, 26 Ocak 2016 tarihinde 2016 yılının ilk enflasyon raporunu yayınladı ve 2016 yılı enflasyon tahminini yukarı yönlü revize ederek yüzde 6,5tan yüzde 7,5 çıkardı.
Moody’s, 08 Nisan 2016 tarihinde yayınladığı Türkiye değerlendirmesinde Türkiye’nin kredi notunu değiştirmedi (Baa3/yatırım yapılabilir ve negatif not görünümü).
Standard&Poor’s (S&P), 07 Mayıs 2016 tarihinde yayınladığı Türkiye notunda Türkiye’nin BB+ olan ülke notunu değiştirmedi, kredi görünümünü negatiften durağana yükseltti (kısmen olumlu)
Standard&Poor’s (S&P), 21 Temmuz 2016 tarihinde yayınladığı Türkiye notunda Türkiye’nin BB+ olan ülke notunu BBye düşürdü, kredi görünümünü durağandan negatife indirdi. S&P göre Türkiye’nin dış borç çevirmede sorunları olacak. (olumsuz)
Fitch, 19 Ağustos 2016 tarihinde yayınladığı Türkiye notunda Türkiye’nin BBB- olan (yatırım yapılabilir) notunu değiştirmedi ama kredi görünümünü durağandan negatife indirdi (kısmen olumsuz).
Moody’s, 23 Eylül 2016 tarihinde yayınladığı Türkiye değerlendirmesinde Türkiye’nin kredi notunu Baa3ten Ba1e düşürdü (Ba1/yatırım yapılamaz notu). 1. Büyümede ivme kaybı, 2. artan dış finansman ihtiyacı. 3. kurumsal yapının zayıflaması (bürokrasinin üst kademelerinde 15 Temmuz sonrası yapılan işten çıkarmalar Moody’s not düşürme nedenleri arasında üst sırada. Yatırım yapılabilirlik notunu kaybetmemiz olumsuz bir gelişme.
Standard&Poor’s (S&P), 04 Kasım 2016 tarihinde yayınladığı Türkiye notunda kredi görünümünü negatiften durağana yükseltti, ülke notunu değiştirmedi (kısmen olumlu).
IMF, 04 Kasım 2016 tarihinde yayınladığı Türkiye Ekonomisi notunda 2016 yılı büyüme oranını yüzde 3,3ten 2,9 indirdi. . Rapor, Türkiyenin Kamu-Özel Ortaklık portföyünde son yıllarda önemli artışlar olduğunun altını çiziyor ve bu projelerde devlet tarafından verilen talep/satış/kredi garantilerinin şeffaf olması gerekliliğini vurguluyor.
Dünya Bankası, 22 Kasım 2016 tarihinde yayınladığı Bölgesel Ekonomik Gelişmeler raporunda , Türkiye 2016 yılı büyüme tahmini %3,5tan 3,1 e düşürüldü, / enflasyon yüzde 8,5/ cari açık/GSMH oranı yüzde 4,1 olarak kaldı.
OECD, 28 Kasım 2016 tarihinde yayınladığı Global Ekonomi 2016 Güncelleme Raporunda , Türkiye 2016 kestirimleri; büyüme yüzde 2,9 ( Haziran 2016 % 3,9 idi), enflasyon 7,9, işsizlik yüzde 10,6 ve cari açık/GSMH oranı yüzde 4,6.
Commerzbank, 13 Aralık 2016 tarihinde yayınladığı Türkiye notunda 2017 büyüme oranı yüzde 1,9 ve 2017 cari açığı yüzde 4,7 olarak yer aldı.
AB, 29 Aralık 2016 tarihinda aldığı bir kararla Türk bankacılık sektörünün işletim ve denetim kurallarının AB mevzuatı ile eşdeğer olduğunu kabul etti. Bu karar, Türk bankalarının daha iyi koşullarla dış kredi bulmasını sağlıyacak.
Dünya Bankası, 13 Ocak 2017 tarihinde yayınladığı Global Ekonomide Beklentiler raporunda , Türkiye 2017 yılı büyüme tahmini %3,0 olarak verdi.
Ekonomik Gelişmeler
2016 yılı Türkiye büyüme tahminleri yüzde 2,9 ile 4,5 arasında. OVD beklentisi yüzde 4,5 büyüme. Devlet büyüme beklentisini Ağustos ayında yüzde 3,6-3,7 seviyesine çekti. Büyüme tahmini revize OVP ile 04 Ekimde yüzde 3,2 seviyesine çekildi.
2012 yılında GSMH 786,3 milyar ABD dolar ve kişi başına gelir 18,927 TL/ 10,504 ABD doları oldu. GSMH 2012 yılında sabit fiyatlarla yüzde 2,1 arttı.
2013 yılında GSMH 820,0 milyar dolar ve kişi başına gelir 20,530 TL/10,782 ABD Doları oldu. Rakamlar Eylül 2014te 20,580 TL ve 10,807 dolara revize edildi. GSMH 2013 yılında sabit fiyatlarla yüzde 4,1 arttı.
2014 yılında GSMH 808,3 milyar dolar ve kişi başına gelir 22,753TL/10,404 ABD Doları oldu. GSMH 2014 yılında sabit fiyatlarla yüzde 2,9 arttı. Büyüme 31 Mart 2016 tarihinde %2,9dan %3e revize edildi
2015 yılında GSMH 720,3 milyar dolar ve kişi başına gelir 25,130TL/9,265 ABD Doları oldu. GSMH 2015 yılında sabit fiyatlarla yüzde 4,0 arttı.
Tuik, GSMH hesaplamasında baz yılı 2009 yılına çekti ve hesaplama yöntemini ESA 2010 olarak değiştirdi. Yeni sonuçları 12 Aralık 2016 günü açıklandı. Buna göre 2015 yılında GSMH 861,1 milyar dolar ve kişi başına gelir 29,855 TL/11,004 ABD doları oldu. GSMH 2015 yılında sabit fiyatlarla yüzde 6,1 arttı. Yeni hesaplama yöntemi ile GSMH içinde payı en fazla artan sektör, inşaat sektörü oldu. Sektörün GSMH içindeki payı yüzde 5,5 tan yüzde 8,2ye çıktı
Yapılan revizyondan sonra 2016 yılı GSMH tahminimizi 735 milyar dolardan 850 milyar dolara çıkarıyoruz.
2016 yılı 1. Çeyrek GSMH revizyon sonrası yüzde 4,5 arttı. (4,7/4,5)
2016 yılı 2. Çeyrekte GSMH revizyon sonrası yüzde 4,5 arttı. (3,1/4,5)
2016 yılı 3. Çeyrekte GSMH bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 1,8 azaldı ( beklenti yüzde 0,3 artış idi). Hanehalkının tüketim harcamaları 2015 yılının aynı çeyreğine göre yüzde 3,2 azaldı. Devletin harcamaları ise yüzde 24,0 arttı.
Kasım 2016 takvim etkisinden arındırılmış sanayi üretimi endeksi bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 2,7 arttı (beklenti yüzde 1,9 idi). Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış Kasım 2016 sanayi üretim endeksi ise bir önceki aya göre aynı kaldı (beklenti yüzde 0,8 artış idi). Kasım ayında mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış ana sanayi gruplarında geçen aya göre en yüksek artış dayanıklı tüketim malları grubunda gerçekleşti (%2,6). 2016nın ilk 11 ayında sanayi üretimi yüzde 1,9 arttı. Geçen yılın aynı döneminde yüzde 2,8 artmıştı. 2016 yılında büyüme, yüzde 3ün altında olacak.
Aralık ayı İmalat Sanayi genelinde kapasite kullanım oranı (KKO) 2015 Aralık ayına göre 0,7 puan artarak 76,5 oldu.
Mevsim etkisinden arındırılmış KKO ise geçen aya göre 0,4 puan yükseldi. Kapazite kullanımında en fazla azalma Dayanıklı tüketim malları grubunda gerçekleşti (3 puan). 2016 KKO ortalaması 7,5 oldu. 2015 yılı KKO ortalaması 74,7, 2014 yılının ise 74,4 idi.
Aralık ayı mevsim etkisinden arındırılmış Hizmet/ Perakende Ticaret/ İnşaat Sektör Güven Endeksleri sırasıyla 93,3/ 96,1/ 76,1 değerlerini aldı. Aralık Hizmet sektörü güven endeksi %3,5 azaldı Perakende ticaret endeksi %0,1 ve inşaat güven endeksi %0,5 arttı.
Aralık ayı Ekonomik Güven Endeksi; bir önceki aya göre yüzde 18,5 oranında azalarak 86,6 değerinden 70,5 değerine düştü. Endeks 2015 yılında ilk defa Kasım ayında 100 puanın üstüne çıkmıştı, Aralık ayında da 100 değerinin üzerinde kalmıştı, 2016 yılına düşüş ile başladı. Aralık ayında tüketici güven ve reel kesim güven alt endeklerindeki düşüşler (%8,5/%3,5), endeksdeki keskin düşüşün nedeni. Tuik Ekonomik Güven Endeksinin 2014 yılı ortalaması 97,2 puan, 2015 yılı ortalaması 88,6 puan, 2016 yılı ortalaması ise 80,5 puan oldu.
Aralık ayı Türkiye İmalat Satın Alma Yöneticileri Endeksi (PMI) bir önceki değeri olan 48,8 değerinden 47,7 değerine geriledi (olumsuz). Üretim, yeni siparişler ve ihracat alt endekslerinde düşüşler var/ Ekonomik aktivite yavaşlıyor. TLdeki değer kaybı, girdi fiyatlarında yukarı yönlü baskı oluşturdu ve girdi fiyatları enflasyonu Kasım ayında olduğu gibi Aralık ayında da yükseldi. Endeksin ortalaması 2016 yılı 1. Çeyreğinde 50,1/ 2. Çeyreğinde 48,6/ 3. Çeyreğinde 47,6/ 4. Çeyreğinde ise 48,8 oldu .
Aralık ayı Tuik Tüketici Güven Endeksi, bir önceki aya göre yüzde 8,0 azaldı. Kasım ayında 68,9 olan endeks Aralık ayında 63,4 oldu. İşsizlik düşecek diyenlerin ve genel ekonomi daha iyi olur diyenlerin sayısı azaldı (%8,3/9,5). Tuik Tüketici Güven Endeksinin 2014 yılı ortalaması 72,5 puan, 2015 yılı ortalaması 66,2 puan, 2016 yılı ortalaması 69,5 oldu.
Aralık ayı Bloomberg HT tüketici güven endeksi, Kasım ayında 69,2 değerinde olan endeks Aralık ayında yüzde 1,3 azalarak 68,3 değerini aldı. Endekste düşüş yavaşladı ama iç talepten ekonomik büyümeye güçlü bir katkı gelemiyeceği netleşti.
Cari Açık:
2013 yılında cari açık 65,000 milyar dolar oldu. 2013 yılında cari açık/GSMH oranı yüzde 7,9 olarak gerçekleşti.
2014 yılında cari açık 45,8 milyar dolara geriledi. Cari açık/GSMH oranı yüzde 5,7 olarak gerçekleşti. 2014 rakamı Şubat
2015 yılında cari açık 33,2 milyar dolara geriledi. Cari açık/GSMH oranı yüzde 4,5 olarak gerçekleşti. Enerji fiyatlarındaki düşme cari açığın gerilemesinde en önemli faktör.
2016 yılında cari açık/GSMH oranında beklentimiz yüzde 4,3, OVP bu oranı yüzde 3,9 bekliyor. 04 Ekim 2016 yayılanan revize OVPda oran 4,3e yükseltildi.
- 0-200 arasında değişmekte 100’den büyük olması genel ekonomik duruma ilişkin iyimserliği gösteriyor
- 0-100 arasında değişmekte 100’den büyük olması genel ekonomik duruma ilişkin iyimserliği gösteriyor
- 0-100 arasında değişmekte, 50 üstü iyimserliği gösteriyor
- 0-200 arasında değişmekte 100den büyük olması genel ekonomik duruma ilişkin iyimserliği gösteriyor
- 0-200 arasında değişmekte 100den büyük olması genel ekonomik duruma ilişkin iyimserliği gösteriyor
Kasım ayında Cari açık 2,3 milyar dolar oldu (beklenti 2,6 milyar TL idi/ 2015 Kasım 2,3 milyar dolar açık). Ekim ayı sonunda 33,7 milyar dolar olan 12 aylık kümülatif cari açık, Kasım ayı sonunda 33,6 milyar dolarda kaldı. Cari açık/GSMH oranı yüzde 4,0 oldu (2016 GSMH 850 milyar dolar kabul. ediyoruz). Net seyahat gelirlerindeki düşüş azalarak devam etti ( 955 milyon dolar/ 1,050 milyar dolar). Net hata noksan kalemi Kasım ayında 2,7 milyar dolar artıda (Kasım ayı net hata noksan kaleminin Kasım ayı cari açığından daha büyük olması dikkat çekici).
İhracat
2014 yılında ihracat 2013 yılına göre yüzde 3,8 artarak 157,7 milyar dolar, ithalat ise yüzde 3,8 azalarak 242,2 milyar dolar oldu. Dış ticaret dengesi 84,6 milyar dolar açık verdi
2015 yılında ihracat 2014 yılına göre yüzde 8,7 azalarak 143,9 milyar dolar, ithalat ise yüzde 14,4 azalarak 207,2 milyar dolar oldu. Dış ticaret dengesi 63,3 milyar dolar açık verdi
Kasım ayında ihracat, 2015 Kasım ayına göre yüzde 9,7 artarak 12,8 milyar dolar, ithalat ise yüzde 6,0 artarak 16,9 milyar dolar oldu . Kasım ayı dış ticaret açığı yüzde 4,1 azalarak 4,3 milyar dolardan 4,1 milyar dolara geriledi. Altın, Kasım ayında dış ticaret açığını azalttı (549 milyon dolar ithalat/1,0 milyar dolar ihracat). Enerji ithalatı ise $ bazında Kasım ayında bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 8,1 azaldı (2,6 /2,4 milyar dolar/ enerji ithalatı için yapılan ödemede düşüş yavaşlamaya başladı ve yılın son 2 ayında da bu şekilde devam edecek).
AB ülkelerinin ihracattaki payı Kasım 2015te yüzde 48,0 iken, Kasım 2016da yüzde 46,7 oldu. Irak’a yapılan ihracat Kasım ayında Kasım15e göre yüzde 6,0 arttı (785/796 milyon dolar). İran’a yapılan ihracatta artış temposunda düşüş var (306/321 milyon dolar). Kasım ayında fasıllar düzeyinde en büyük ihracat, motorlu taşıtlar grubunda oldu (1,9 milyar dolar) . Kasım ayında bir önceki yılın aynı ayına göre yatırım malı, ara malı ve tüketim malı gruplarının ithalatında artış var (%4,0/5,6/10,3).
Bütçe
2014 bütçe gelirleri 2013 yılına göre yüzde 9,3 artarak 425,8 milyar TL, bütçe giderleri ise yüzde 9,8 artarak 448,4 milyar TL oldu. 2014 yılında 49,9 milyar TL faiz gideri gerçekleşti. Bütçe 2014 yılında 23,4 milyar TL açık verdi. Bütçe açığı/GSMH oranı 2014 yılında hükümetin hedeflediği yüzde 1,9 un önemli ölçüde altında kalarak yüzde 1,3 olarak gerçekleşti
2015 bütçe gelirleri 2014 yılına göre yüzde 13,6 artarak 483,4 milyar TL, bütçe giderleri ise yüzde 12,8 artarak 506,0 milyar TL oldu. 2015 yılında 53,0 milyar TL faiz gideri gerçekleşti. Bütçe açığı 2015 yılında 22,9 milyar TL açık verdi. Bütçe açığı/GSMH oranı yüzde 1,2 olarak gerçekleşti.
2016 bütçe gelirleri 2015 yılına göre yüzde 11,9 artarak 540,8 milyar TL, bütçe giderleri ise yüzde 15,3 artarak 583,7 milyar TL oldu. 2016 yılında 50,3 milyar TL faiz gideri gerçekleşti. Bütçe 2016 yılında 29,3 milyar TL açık verdi. Bütçe açığı/GSMH oranı yüzde 1,1 cıvarında gerçekleşti.
OVP, 2017 bütçe gelir hedefini 592 milyar TL, gider hedefini 641 milyar TL olarak veriyor.
Aralık ayında bütçe, 27,1 milyar TL açık verdi. (Aralık 2015 ayında 18,1 milyar TL açık vermişti). Vergi gelirleri Aralık 2015e göre yüzde 12,8 oranında artarak 39,6 milyar TL oldu. Faiz dışı giderler ise Aralık 2015e göre yüzde 24,1 artarak 71,2 milyar TL oldu. Ocak-Aralık 2016 vergi gelirleri bir önceki yılın aynı dönemine göre %12,5 artarak 458,7 milyar TL oldu ( vergi gelirleri, vergi affından gelen 17 milyar TLye rağmen hedefin altında kaldı). Vergi dışı gelirler %33,1 artarak 75,0 milyar TL, faiz dışı giderler ise %17,7 artarak 533,4 milyar Tl oldu. 2016 bütçesi 29,3 milyar TL açık verdi (2015 bütçesi 23,5 milyar TL açık vermişti). OVPda 2016 bütçe açığı 34,5 milyar TLye yükseltilmişti, bütçe açığı OVP hedefinin altında kaldı. Vergi dışı gelirlerdeki kuvvetli artışlar bütçe dengesini olumlu etkiledi (özelleştirmelerden yapılan tranferler 11 milyar TL cıvarında).
İşsizlik
Tuik 2014 tüm yıl için işsizlik oranını yüzde 9,9 olarak açıkladı.
Tuik 2015 tüm yıl için işsizlik oranını yüzde 10,3 olarak açıkladı. İstihdam edilenlerin yüzde 52,2si hizmet, 20,6sı tarım, 27,2si sanayi sektöründe yer aldı (geçen yıla göre istihdam edilenler i içinde hizmet sektörünün payı yüzde 1,2 artarken, sanayi sektörünün payı 0,7, tarım sektörünün payı 0,5 puan azaldı.
Kamu istihdamı 2014 yılı sonunda 3 milyon 440bin kişi olarak gerçekleşti.
Kamu istihdamı 2015 yılı sonunda 3 milyon 528bin kişi olarak gerçekleşti.
Kamu istihdamı 2016 yılı 3. Çeyrek sonunda 3 milyon 569 bin kişi olarak gerçekleşti. 2.çeyreğe göre 53bin kişi azalma var.
İşsizlik oranı 2016 Ekim Döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre 1,3 puan artarak yüzde 11,8 seviyesinde gerçekleşti (Ekim Dönemi; Eylül, Ekim ve Kasım aylarını kapsamakta). Tuik, Şubat 2014te hanehalkı işgücü araştırmasında Avrupa Birliği ile tam uyum sağlamaya yönelik yeni bir düzenleme yaptı. Bu düzenleme sonucu elde edilen veriler ile eski verileri arasında uyum yok. Tuik bir model yardımıyla eski verilerin yeni düzene uyumunu sağlamaya çalışıyor. Modelin sonuçlarına göre 2016 yılı Ekim ayı mevsim etkilerinden arındırılmış işsizlik oranı yüzde 11,7; 2015 Ekim 10,4 çıkıyor. İstihdam edilenlerin yüzde 53,6sı hizmet, 19,5u tarım, 19,4u sanayi ve 7,6sı inşaat sektöründe yer alıyor (geçen yılın aynı dönemine göre istihdam edilenleri içinde hizmet sektörünün payı 1,6 puan arttı, sanayinin payı 0,6, tarım sektörünün payı 0,9 puan azaldı. İnşaaat sektörünün payı değişmedi. Büyümedeki duraklama işsizlik oranlarını yukarı çekmeye devam edecek.
Konut Satışları
2014 yılında 1165381 adet konut satıldı.
2015 yılında 1289320 adet konut satıldı, satışlar 2014 yılına göre yüzde 10,6 arttı.
2016 yılında konut satışları 2015 yılına göre yüzde 2-3 oranında azalır.
Kasım ayında 132655 adet konut satıldı (63467yeni/69188 ikinci el). Kasım15te 106008 adet konut satılmıştı, %25,1 artış. İpotekli konut satışları Kasım ayında 48941 adet olarak gerçekleşti. İpotekli konut/toplam konut satışı oranı % 36,9 (Kasım15te oran 26,9 idi). Konut kredisi faizlerindeki gerilemenin etkisi devam ediyor. Kasım ayında 63467 konut ilk defa satıldı ( Kasım15/ 55032/ %24,5 artış/olumlu). Yabancılara Kasım ayında 1773 adet konut satıldı ( Kasım15, 2119adet). 2016 Ocak-Kasım ilk satışlar 559894 adet (2015 aynı dönem 524635, artış %6,7 olumlu). 2016 Ocak-Kasım toplam satışlar 1198740 adet (2015 aynı dönem 1146721 adet, artış % 4,5. 2016 toplam satışlar tahminimizi revize ederek yukarı çekiyoruz 2016 yılında toplam konut satışları 1340000- 1370000 arasında gerçekleşir (2015 yılına göre %4-6 artış)
Otomobil Satışları
2014 yılında otomobil yurtiçi satışları 2013 yılına göre yüzde 11,6 (587/664bin adet) düştü, hafif ticari araç satışları ise yüzde 4,4 (180/188 bin adet) düştü. 2014 yılında otomotiv ihracatı ise yüzde 6,4 arttı (885/828 bin adet, 22,8/21,5 milyar dolar).
2015 yılında otomobil yurtiçi satışları 2014 yılına göre yüzde 23,5 arttı (727/587bin adet) , hafif ticari araç satışları ise yüzde 34,4 arttı (242/180/ bin adet). 2015 yılında otomotiv ihracatı ise yüzde 12,0 arttı (992/885 bin adet, 22,8/21,5 milyar dolar).
2016 yılında otomobil yurtiçi satışları 2015 yılına göre yüzde 4,3 arttı (757/725bin adet) arttı, hafif ticari araç satışları ise yüzde 6,4 azaldı (227/242/ bin adet). 2016 yılında otomotiv ihracatı ise yüzde 15,0 arttı (1,141/992 bin adet, 23,9/22,8 milyar dolar). 2016 yılı tahminimiz: 2015 yılına göre araba satışlarında %12-13 düşüş ile 630 bin adet, hafif ticari satışlarında ise %5-6 düşüş ile 230 bin adet civarı idi.
Aralık ayında otomobil satışları: Aralık 15e göre %5,5 azaldı (108044/114340adet). Hafif ticari satışlarında da önemli boyutta düşme var (%19,0/33868/41833). 2016 yılıda otomobil satışları geçen yıla göre yüzde 4,3 arttı (756938/ 725596adet), hafif ticari ise yüzde 6,4 azaldı (266782/242421) . Yılın son çeyreğinin ilk 2 ayında otomotiv satışlarındaki artış çok hızlı oldu. Potansiyel alıcılar kur artışından ve Aralık ayında yürürlüğe girecek OTV artışlarında etkilenmemek için alımlarını öne çektiler. Aralık ayı satışlarıındaki düşme gözlemimizi doğruluyor. Her halükarda 2016 otomobil satışları tahminimizden daha iyi gerçekleşti, hafis ticari satışları beklediğimiz gibi oldu.
Beyaz Eşya Satışları 2014 yılında yurtiçi satışları 2013 yılına göre yüzde 1,8 düştü (6,7/6,8 milyon adet ). İhracat ise yüzde 5,2 arttı (16,9/16,0 milyon adet).
Beyaz Eşya Satışları 2015 yılında yurtiçi satışları 2014 yılına göre yüzde 5,7 arttı (7,1/6,7 milyon adet ). İhracat ise yüzde 7,0 arttı (18,1/16,9 milyon adet).
Kasım ayında beyaz eşya yurtiçi satışları 658 bin adet oldu (Kasım15e göre yüzde 20 artış). İhracat ise 1,9 milyon adet oldu (Kasım15e göre yüzde 8,0 artış). İç satışlarda Ekim ayında gözlenen duraklama devam etmedi. Ocak-Kasım 2016 yurtiçi satışlar 6,9 milyon adet, ihracat ise 17,9 milyon adet oldu (geçen sene aynı döneme göre yüzde 5 ve yüzde 8 artış) Beyaz Eşya Üreticileri Derneğinin yurtiçi satışların daha fazla olması için bir önerileri var “eski beyaz eşyasını yenileyen tüketiciler ÖTV ödemesin”.
Kimyasal Ürün İhracatı
2014 yılında kimyasal ürünler ihracatı 17,8 milyar dolar oldu (2013 yılına göre %2,4 artış).
2015 yılında kimyasal ürünler ihracatı 15,5 milyar dolar oldu (2014 yılına göre %13,3 azalış).
2016 yılında kimyasal ürünler ihracatı 14,0 milyar dolar oldu (2015 yılına göre %9,1 azalış).
Aralık 2016 kimyasal ürün ihracatı 1,5 milyar dolar oldu (Aralık15e göre %7,7 düşüş).
Turizm Gelirleri
2014 yılında turizm geliri 34,3 milyar dolar oldu ( 2013 yılına göre yüzde 5,8 artış).
2015 yılında turizm geliri 31,5 milyar dolar oldu ( 2014 yılına göre yüzde 8,2 azalış).
2016 yılı turizm açısından daha zor bir yıl olacak. 2016 yılı 1. Çeyrek turizm geliri geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 16,5 azalarak 4,9 milyar dolardan 4,1 milyar dolara düştü. 2016 yılı 2. Çeyrek turizm geliri geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 35,6 azalarak 7,7 milyar dolardan 5,0 milyar dolara indi. 2016 yılı 3. Çeyrek turizm geliri geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 32,2 azalarak 12,3 milyar dolardan 8,3 milyar dolara indi. 2016 yılı turizm gelirleri 20-22 milyar dolar civarında geçekleşecek (2015 turizm geliri 31 milyar dolar). Revize OVPda turizm geliri 18,6 mılyar dolar olarak belirlendi. Kasım ayında Türkiyeye gelen ziyaretçi sayısı 2015 Kasım ayına göre yüzde 21,3 azaldı. Ocak-Kasım 2016 arası geçen yılın aynı dönemine göre düşüş yüzde 30,8. Düşüş cari açığı, büyümeyi ve istihdamı olumsuz etkiliyor. Ocak –Kasım 2016 otel doluluk oranı %50,9 oldu (Ocak-Kasım 2015 %63,0 idi/ %19,2 düşüş).
Yurtdışı Müteahhitlik Projeleri
2014 yılında Türk müteahhitleri tarafından üstlenen yurtdışı projelerin tutarı 24,0 milyar dolar. Irak ve Suriye’deki karışıklıklardan dolayı geçen yılın % 21 altında.
2015 yılında üstlenilen yurtdışı proje tutarı 19,4 milyar dolarda kaldı. Özellikle Libya, Irak ve Suriye de devam eden karışıklıklar 2015 performansını da olumsuz etkiledi. 2016 Rusya’nın da sorunlu ülkelere eklenmesinden dolayı daha zor bir yıl olacak. 2016 yılı Kasım sonu itibariyle üstlenilen yurtdışı proje tutarı sadece 7,7 milyar dolar.
Bankacılık Sektörü
2014 yılında Bankacılık sektörünün elde ettiği net kar 24,7 milyar TL oldu (2013 yılı ile aynı).
2015 yılında Bankacılık sektörünün elde ettiği net kar 26,1 milyar TL oldu (2014 yılı göre %5,7 artış).
Bankacılık sektörünün Kasım ayı sonu net karı 35,0 milyar TL oldu (Kasım 2015 sonuna göre %47,0 artış/ 23,9 milyar TL). 2016 yılının ilk 11 ayı sonunda takipteki alacakların nakdi kredilere oranı %3,25 yükseldi (oran 2015in aynı döneminde %3,0 idi). Sermaye yeterlilik oranı yüzde 16,0dan 15,2 düzeyine indi. Kasım sonu itibariyle krediler 1,720, mevduat 1,511 trilyon TL oldu. Krediler/Mevduat rasyosu 1,14/Kasım15e göre 3 puan düşüş var.
Yabancıların Borsa ve Tahvil net alış/satışları
Yabancılar 2014 yılında İstanbul Borsasında 2,7 milyar dolarlık net alış yaptılar. 2014 yılı devlet tahvili net alışları ise 539 milyon dolar oldu.
Yabancılar 2015 yılında İstanbul Borsasında 2,4 milyar dolarlık net satış yaptılar. 2015 yılı devlet tahvili net satışları ise 7,2 milyar dolar oldu. Yabancıların doğrudan yatırımları 2015 yılında 16,5 milyar dolar oldu (yabancıların gayrimenkul alımları dahil/ 4,2 milyar dolar).
Yabancılar 2016 yılında İstanbul Borsasında 614 milyon dolarlık dolarlık net alış yaptılar. 2016 yılı devlet tahvili net alımları ise 588 milyon dolar oldu. Yabancıların doğrudan yatırımları Ocak-Kasım 2016 döneminde 6,1 milyar dolarda kaldı.
Aralık ayında yabancı yatırımcılar İstanbul Borsasında 178 milyon dolarlık net alış yaptılar. Aynı dönemde devlet tahvilinde net 203 milyon dolar net alımları var.
Brent Petrol Fiyatları
2013 yılında brent petrol varil fiyatları 98-116 dolar arasında hareket etti.
2014 yılında brent petrol varil fiyatları 59-114 dolar arasında hareket etti.
2015 yılında brent petrol varil fiyatları 47-54 dolar arasında hareket etti.
2016 yılında brent petrol varil fiyatları 40- 58 dolar arasında hareket etti, ortalaması 45 dolar cıvarında oldu.
Aralık 2016 ayında, brent petrol varil fiyatı 52,8-58,4 dolar aralığında hareket etti.
Kaynak: Dr. Bülent Ardanıç
