Enflasyon
2013 yılı TÜFE enflasyonu yüzde 7,4 olarak gerçekleşti. 2013 yılının tamamında TÜFE enflasyonuna en büyük katkı 2,3 puan ile gıda grubundan gelirken, ulaştırma grubunun katkısı 1,8 puan oldu.
2014 yılı TÜFE enflasyonu yüzde 8,2 olarak gerçekleşti. Son ayda gerçekleşen düşüş ile, enflasyon Merkez Bankasının beklentisinden de aşağıda kaldı. 2014 yılının tamamında TÜFE enflasyonuna en büyük katkı 3,1 puan ile gıda grubundan gelirken, ulaştırma grubunun katkısı 1,8 puandan 0,3 puana düştü.
2015 yılı TÜFE enflasyonu yüzde 8,5 olarak gerçekleşti. 2016 yılının tamamında TÜFE enflasyonuna en büyük katkı 2,8 puan ile gıda grubundan gelirken, konut grubunun katkısı 1,2 puan oldu.
2016 yılı TÜFE enflasyonu yüzde 8,8 olarak gerçekleşti. 2016 yılının tamamında TÜFE enflasyonuna en büyük katkı 1,8 puan ile ulaştırma grubundan gelirken, gıda grubunun katkısı 1,3 puan oldu.
2017 yılı Merkez Bankası resmi TÜFE enflasyon tahmini yüzde 6,5, piyasa beklentisi yüzde 8,5- 9,5 aralığında . Merkez Bankası 30.01 2017 tarihinde 2017 yılı için enflasyon tahminini yüzde 8,0e yükseltti.
Aralık 2016 enflasyon (TÜFE) bir önceki aya göre yüzde 1,64 arttı (piyasa beklentisi %0,93 artış idi). Enflasyon Aralık2015-Aralık 2016 yüzde 8,53, on iki aylık ortalamalara göre ise yüzde 7,78 oldu. Aylık en fazla artış yüzde 7,33 ile alkollu içeçekler ve tütün grubunda oldu. Gıda grubunda yüzde 3,3 artış var. Kasım ayında yüzde 6,66 olan çekirdek enflasyon Aralık ayında yüzde 7,48e yükseldi. Dolar kurundaki artış, içki sigara zamları, benzin fiyatındaki artış ve OTV artırımları Aralık ayı enflasyonunda ciddi bir yükselişe neden oldu. 2017 Ocak ayında da enflasyondaki yükseliş devam edecek.
Merkez Bankası, Aralık ayı toplantısında haftalık repo faizinde ve faiz koridorunun üst bantında beklenenin aksine artış yapmadı(% 8,0/ 7,25/8,50) . Aralık ayında REK 92,16 değerini aldı (Kasım ayına göre TL yüzde 3,1 değer kaybı). Kur etkisinden arındırılmış toplam kredilerin büyüme hızı yüzde 11 civarında, bireysel kredilerin büyüme hızında artış kamu bankalarının öncülüğünde devam ediyor(artış yüzde 8,3 cıvarında)
Ocak 2017 enflasyon (TÜFE) bir önceki aya göre yüzde 2,46 arttı (piyasa beklentisi %1,70 artış idi). Enflasyon Ocak 2016-Ocak 2017 yüzde 9,22, on iki aylık ortalamalara göre ise yüzde 7,76 oldu. Aylık en fazla artış yüzde 6,37 ile gıda grubunda oldu. Aralık ayında yüzde 7,48 olan çekirdek enflasyon Ocak ayında yüzde 7,74e yükseldi. Dolar kurundaki artış enflasyonu yükselten en önemli etken. 2017 yılının ilk 5 ayında enflasyon yükselmeye devam edecek.
Merkez Bankası, Ocak ayı toplantısında haftalık repo faizini değiştirmedi (%8), faiz koridorunun üst bantında .75 puan artış yaptı 7,25/9,25) . Ocak başından bu yana daha yoğun bir şekilde kullanılan geç likilite penceresi (GLP) faizini de %10dan %11e yükseltti. Merkez Bankası, haftalık repo ihalesi açmıyor ve. bankaların ihtiyaçlarını faiz koridorunun üst bandından ve/veya GLPden karşılıyor.. Başka bir deyişle, Merkez Bankası üstükapalı bir faiz artışı gerçekleştirdi. Merkez Bankası 2017 yılında yalnızca 8 toplantı yapacak, bir sonraki toplantı 16 Mart tarihinde. Ocak ayında REK 88,17 değerini aldı (Aralık 2016ya göre Tlde yüzde 4,3 değer kaybı). Kur etkisinden arındırılmış toplam kredilerin büyüme hızı yüzde 12 civarında, bireysel kredilerin büyüme hızında artış kamu bankalarının öncülüğünde devam ediyor(artış yüzde 9,6 cıvarında)
Şubat 2017 enflasyon (TÜFE) bir önceki aya göre yüzde 0,81 arttı (piyasa beklentisi % 0,5 artış idi). Enflasyon Şubat 2016-Şubat 2017 yüzde 10,13/ on iki aylık ortalamalara göre ise yüzde 7,88 oldu. Aylık en fazla artış yüzde 2,82 ile ulaştırma grubunda oldu. Gıda grubundaki artış yüzde 0,84 olarak gerçekleşti. Ocak ayında yüzde 7,74 olan çekirdek enflasyon Şubat ayında yüzde 8,56ya yükseldi. Dolar kurundaki artış enflasyonu yükselten en önemli etken. 2017 yılının ilk 6 ayında enflasyon yükselmeye devam edecek.
Merkez Bankası Ocak başından bu yana haftalık repo ihalesi açmıyor ve. bankaların ihtiyaçlarını faiz koridorunun üst bandından ve/veya GLPden karşılıyor. Başka bir deyişle, Merkez Bankası üstükapalı bir faiz artışı gerçekleştirdi. Ortalama fonlama maliyeti %10,7 dolaylarında.. Şubat ayında REK 88,83 değerini aldı (Ocak 2017ye göre Tlde yüzde 1,3 değer artışı ama 2003 yılında bu yana en zayıf TL değeri devam ediyor). Kur etkisinden arındırılmış toplam kredilerin büyüme hızında artış var ( yüzde 14,3 cıvarında), bireysel kredilerin büyüme hızında artış hızlandı (yüzde 12,3 cıvarında). Kamu bankaları kredi verme konusunda ki liderlikleri devam ediyor.
Mart 2017 enflasyon (TÜFE) bir önceki aya göre yüzde 1,02 arttı (piyasa beklentisi % 0,6 artış idi). Enflasyon Mart 2016-Mart 2017 yüzde 11,29/ on iki aylık ortalamalara göre ise yüzde 8,21 oldu (Ekim 2018den buyana en yüksek yıllık artış) . Aylık en fazla artış yüzde 1,99 ile giyim grubunda oldu. Gıda grubundaki artış yüzde 1,93 olarak gerçekleşti. Şubat ayında yüzde 8,56 olan çekirdek enflasyon Mart ayında yüzde 9,46ya yükseldi. Gıda fiyatları ve dolar kurundaki artış enflasyonu yükselten en önemli etkenler. 2017 yılının ilk 6 ayında enflasyon yükselmeye devam edecek.
Merkez Bankası, Mart ayı toplantısında haftalık repo faizinde ve faiz koridorunun alt üst bandında bir değişikliğe gitmedi ama GLP faizini yüzde 11den 11,75e yükseltti. Merkez Bankası, Ocak başından bu yana haftalık repo ihalesi açmıyor ve bankaların ihtiyaçlarını faiz koridorunun üst bandından ve/veya GLPden karşılıyor. Ortalama fonlama maliyeti %11,4 dolaylarında. Mart ayında REK 88,85 değerini aldı (Şubat 2017ye göre Tlde yüzde 0,6 değer artışı ama 2003 yılından bu yana en zayıf TL değerleri serisi devam ediyor). Kur etkisinden arındırılmış toplam kredilerin büyüme hızında artış var ( yüzde 14,5 cıvarında), bireysel kredilerin büyüme hızında artış hızlandı (yüzde 13,3 cıvarında). Kamu bankaları kredi verme konusunda ki liderlikleri devam ediyor.
Dünya Bankası, 13 Ocak 2017 tarihinde yayınladığı Global Ekonomide Beklentiler raporunda , Türkiye 2017 yılı büyüme tahmini %3,0 olarak verdi.
TUİK, 26 Ocak 2017 tarihinde yayınladığı bülten ile TÜFE hesaplamasında kullanılan ana harcama gruplarının ağırlıklarında değişikliğe gitti. Gıda grubunun ağırliğını 23,7den 21,8 düşürdü, ulaştırma grubunun ağılığını 14,3ten 16,3e yükseltti.
Standard and Pool’s, 27 Ocak tarihinde Türkiye kredi notunun görünümünü durağandan negatif indirdi. Değerlendirme kuruluşunun Türkiye için 2017 büyüme beklentisi yüzde 2,4.
Ficth, 27 Ocak 2017 tarihinde Türkiye kredi notunu BBB- den BB+ seviyesine indirdi. Ficth, Türkiye’ye “ yatırm yapılabilir ülke notu veren” son değerlendirme kuruluşu idi. Not indirimi ile bu özelliğimizi kaybettik. Ficth, poliitik risk ve belirsizliği not indiriminde rol oynayan en önemli faktörler olarak belirledi. Değerlendirme kuruluşunun Türkiye için 2017 büyüme beklentisi yüzde 2,4.
Dünya Bankası, 01 Şubat 2017 tarihinde yayınladığı Türkiye Ekonomisi Şubat ayı notunda , Türkiye 2017 yılı büyüme tahmini %3,0ten %2,7 indirdi. Dünya Bankasının 2017 enflasyon beklentisi %9, cari açık/GSMH beklentisi ise – %5.
IMF, 03 Şubat 2017 Türkiye Ekonomisi notunda 2017 beklentilerini açıkladı: Büyüme %2,9/enflasyon %8/işsizlik %11/cari açık/GSMH -%5,3. IMF, yapımı süren kamu-özel ortaklığı projelerinin (KÖO) ve de işletime alınan KÖOların kamuya getirdiği dolar bazlı yükü Türkiye ekonomisi için önemli bir risk olarak görüyor.
AB, 13.02.2017 tarihinde yayınladığı 2017 yılı Ekonomik Beklentiler 1 Raporunda yer alan Türkiye beklentileri: büyüme %2,8/enflasyon %8/cariaçık/GSMH – % 4,3/işsizlik %11
Ficth, 06 Mart 2017 tarihinde yayınladığı Küresel Ekonomik Görünüm raporunda , Türkiye için 2017 büyüme beklentisini yüzde 2,4 olarak muhafaza etti.
Moody’s, 17 Mart 2017 tarihinde yayınladığı Türkiye raporunda, Türkiyenin kredi not görünümü durağandan negatife indirdi. Moody’s, devlet yapısında bozulma, büyüme görünümünde zayıflama, bütçe ve dış finansman üzerinde oluşan baskılardan dolayı kredilerin yenilenmesi konusunda risklerin arttığına inanıyor. Görünümün negatife inmesi, Türk bankalarının sendikasyon kredilerinde Libor üzerine ödedikleri maliyetleri arttıracak.
Moody’s, 10 Nisan 2017 tarihinde yayınladığı raporda Türkiyenin 2017 yılı büyüme tahminini %2,2den %2,6ya yükseltti.
Ekonomik Gelişmeler
2017 yılı Türkiye büyüme tahminleri yüzde 2,2 ile 3,5 arasında. OVD beklentisi yüzde 4,4 büyüme.
2012 yılında GSMH 786,3 milyar ABD dolar ve kişi başına gelir 18,927 TL/ 10,504 ABD doları oldu. GSMH 2012 yılında sabit fiyatlarla yüzde 2,1 arttı.
2013 yılında GSMH 820,0 milyar dolar ve kişi başına gelir 20,530 TL/10,782 ABD Doları oldu. Rakamlar Eylül 2014te 20,580 TL ve 10,807 dolara revize edildi. GSMH 2013 yılında sabit fiyatlarla yüzde 4,1 arttı.
2014 yılında GSMH 808,3 milyar dolar ve kişi başına gelir 22,753TL/10,404 ABD Doları oldu. GSMH 2014 yılında sabit fiyatlarla yüzde 2,9 arttı. Büyüme 31 Mart 2016 tarihinde %2,9dan %3e revize edildi
2015 yılında GSMH 720,3 milyar dolar ve kişi başına gelir 25,130TL/9,265 ABD Doları oldu. GSMH 2015 yılında sabit fiyatlarla yüzde 4,0 arttı. Tuik, GSMH hesaplamasında baz yılı 2009 yılına çekti ve hesaplama yöntemini ESA 2010 olarak değiştirdi. Yeni sonuçları 12 Aralık 2016 günü açıklandı. Buna göre 2015 yılında GSMH 861,1 milyar dolar ve kişi başına gelir 29,855 TL/11,004 ABD doları oldu. GSMH 2015 yılında sabit fiyatlarla yüzde 6,1 arttı. Yeni hesaplama yöntemi ile GSMH içinde payı en fazla artan sektör, inşaat sektörü oldu. Sektörün GSMH içindeki payı yüzde 5,5 tan yüzde 8,2ye çıktı. Yapılan revizyondan sonra 2016 yılı GSMH tahminimizi 735 milyar dolardan 850 milyar dolara çıkarıyoruz.
2016 yılında GSMH 856,8 milyar dolar ve kişi başına gelir 32,676/10807 ABD doları oldu. GSMH 2016 yılında sabit fiyatlarla yüzde 2,9 arttı. 2016 yılında, tarım sektörünün ve hizmet sektörünün toplam katma değerleri azaldı (%4,1/0,8), sanayi sektörünün ve inşaat sektörünün toplam katma değerleri arttı (%4,5/7,2). Hane halkı tüketim harcamaları 2016 yılında bir önceki yıla göre %2,3, devletin harcamaları ise %7,3 arttı. 2016 yılı 2. Çeyrek ve 3. Çeyrek GSMH büyüme rakamları 31.03.2017 tarihinde revize edildi.
2016 yılı 1. Çeyrek GSMH revizyon sonrası yüzde 4,5 arttı. (4,7/4,5)
2016 yılı 2. Çeyrekte GSMH revizyon sonrası yüzde 4,5 arttı. (3,1/4,5). 31.03.2017 tarihinde % 5,3 revize edildi
2016 yılı 3. Çeyrekte GSMH bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 1,8 azaldı ( beklenti yüzde 0,3 artış idi). 31.03.2017 tarihinde – % 1,3 revize edildi. Hanehalkının tüketim harcamaları 2015 yılının aynı çeyreğine göre yüzde 3,2 azaldı. Devletin harcamaları ise yüzde 24,0 arttı.
2016 yılı 4, Çeyrekte GSMH yüzde 3,5 arttı (beklenti %1,9 artış). Hanehalkının tüketim harcamaları 2015 yılının aynı çeyreğine göre yüzde 5,7 arttı. Devletin harcamaları ise yüzde 0,8 arttı.
Şubat 2017 takvim etkisinden arındırılmış sanayi üretimi endeksi bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 1,0 arttı (beklenti yüzde 3 artış idi/olumsuz). Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış Şubat 2017 sanayi üretim endeksi ise bir önceki aya göre yüzde 0,4 azaldı (beklenti yüzde 1,2 artış idi/olumsuz) . Şubat ayında mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış ana sanayi gruplarında geçen aya göre en yüksek artış dayanıklı tüketim malı grubunda gerçekleşti (%5,1), en fazla düşüş ise sermaye malı grubunda oldu (%4,6). Takvim etkisinden arındırılmış sanayi üretimi 2016 yılında yüzde 1,8 arttı.
Mart ayı İmalat Sanayi genelinde kapasite kullanım oranı (KKO) 2016 Mart ayına göre 0,6 puan artarak 74,9 oldu Mevsim etkisinden arındırılmış KKO ise geçen aya ile aynı kaldı/74,6. Kapazite kullanımında en fazla artış Aramalı grubunda gerçekleşti (0,8 puan). 2016 KKO ortalaması 75,5 oldu. 2015 yılı KKO ortalaması 74,7, 2014 yılının ise 74,4 idi. 2017nin ilk 3 ayında KKO ortalaması 75,27 oldu.
Mart ayı mevsim etkisinden arındırılmış Hizmet/ Perakende Ticaret/ İnşaat Sektör Güven Endeksleri sırasıyla 96,9/ 97,7/ 85,8 değerlerini aldı. Mart ayında Hizmet ve İnşaat Güven endeksleri arttı (%4,4/12,3), Perakende Ticaret endeksi ise çok az düştü (%0,3).
Mart ayı Ekonomik Güven Endeksi; bir önceki aya göre yüzde 5,0 oranında artarak 91,5 değerinden 96,1 değerine yükseldi. İnşaat güven altendeksi/tüketici güven altendeksi ve hizmet sektörü güven altendeksindeki artışlar %12,3/3,2/4,4) Ekonomik Güven endeksini yükseltti. (2012 Ocak-2016 Aralık endeks değerleri Ocak 2017de revize edildi) . Revizyon sonrası, Tuik Ekonomik Güven Endeksinin 2016 yılı ortalaması 80,5 puandan 93,4 puana yükseldi.
- 0-200 arasında değişmekte 100’den büyük olması genel ekonomik duruma ilişkin iyimserliği gösteriyor
- 0-100 arasında değişmekte 100’den büyük olması genel ekonomik duruma ilişkin iyimserliği gösteriyor
Mart ayı Türkiye İmalat Satın Alma Yöneticileri Endeksi (PMI) Şubat ayı değeri olan 49,7 değerinden 52,3 değerine yükseldi. Endeks 13 aydır ilk defa eşik değerin üzerine çıktı/olumlu. Üretim ve yeni siparişlerde sert artışlar var. Öte yandan Tlde yaşanan değer kayıpları girdi fiyatlarında yukarı yönlü baskı oluşturmaya devam etti.
Mart ayı Tuik Tüketici Güven Endeksi, bir önceki aya göre yüzde 3,2 arttı. Şubat ayında 65,7 olan endeks Mart ayında 67,8 oldu. İşsizlik düşecek diyenlerin/ genel ekonomi daha iyi olur diyenlerin/hanemin maddi durumu daha iyi olur diyenlerin sayısı arttı (%3,7/5,8/2,1). Öte yandan ilk çeyrek ortalamasına baktığımızda geçen yılın ilk çeyreğine göre %2,3 lük bir zayıflama var.
Mart ayı Bloomberg HT tüketici güven endeksi, Şubat ayında 74,5 değerinde olan endeks Mart ayında yüzde 5,3 artarak 78,4 değerini aldı. Geleceğe ilişkin beklentilerde toparlanma devam ediyor.
Cari Açık:
2013 yılında cari açık 65,0 milyar dolar oldu. 2013 yılında cari açık/GSMH oranı yüzde 7,9 olarak gerçekleşti.
2014 yılında cari açık 45,8 milyar dolara geriledi. Cari açık/GSMH oranı yüzde 5,7 olarak gerçekleşti. 2014 rakamı Şubat2016 tarihinde revize edildi ve 43,6 milyar dolar olarak kesinleşti. Cari açık/GSMH oranı yüzde 5,4 oldu.
2015 yılında cari açık 33,2 milyar dolara geriledi. Cari açık/GSMH oranı yüzde 4,5 olarak gerçekleşti. Enerji fiyatlarındaki düşme cari açığın gerilemesinde en önemli faktör.
2016 yılında cari açık 32,6 milyar dolar oldu. Cari açık/GSMH oranı yüzde 3,9 olarak gerçekleşti. Enerji fiyatlarındaki düşmenin 2016nın 2.ci yarısında yavaşlaması cari açığın beklenenden daha yüksek gerçekleşmesine neden oldu.
Şubat ayında Cari açık 2,5 milyar dolar oldu (beklenti 2,5 milyar idi/ 2016 Şubat 2,0 milyar dolar açık/ yüzde 28,7 artış). 12 aylık cari açık 33,2 milyar dolardan 33,7 milyar dolara yükseldi. Şubat ayında da turizm gelirierinde düşüş devam etti ama giderlerde de düşüş olduğundan turizm net geliri geçen yılın aynı ayına göre yükseldi. Net hata noksan kalemi Şubat ayında 84 milyon dolar ekside. Enerji fiyatlarındaki yükselmeden dolayı cari açıkta artış eğilimi devam edecek.
İhracat
2014 yılında ihracat 2013 yılına göre yüzde 3,8 artarak 157,7 milyar dolar, ithalat ise yüzde 3,8 azalarak 242,2 milyar dolar oldu. Dış ticaret dengesi 84,6 milyar dolar açık verdi.
2015 yılında ihracat 2014 yılına göre yüzde 8,7 azalarak 143,9 milyar dolar, ithalat ise yüzde 14,4 azalarak 207,2 milyar dolar oldu. Dış ticaret dengesi 63,3 milyar dolar açık verdi (25,2 düşüş).
2016 yılında ihracat 2015 yılına göre yüzde 0,9 azalarak 142,6 milyar dolar, ithalat ise yüzde 4,2 azalarak 198,6 milyar dolar oldu. Dış ticaret dengesi 56,0 milyar dolar açık verdi (%11,7 düşüş).
Şubat ayında ihracat, 2016 Şubat ayına göre yüzde 1,9 azalarak 12,1 milyar dolar, ithalat ise yüzde 1,6 artarak 15,8 milyar dolar oldu . Şubat ayı dış ticaret açığı yüzde 15,0 artarak 3,2 milyar dolardan 3,7 milyar dolara yükseldi. Altın, Şubat ayında dış ticaret açığını etkilemedi (903 milyon dolar ithalat/ 965 milyon dolar ihracat. Enerji ithalatı ise $ bazında Şubat ayında bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde %42,6 arttı (2,9 /2,0 milyar dolar/ enerji ithalatında düşüş bitti. Enerji ithalatı 2017 ithalat artışında önemli bir faktör olacak.
- 0- 100 arasında değişmekte, 50 üstü iyimserliği gösteriyor
- 0-200 arasında değişmekte 100den büyük olması genel ekonomik duruma ilişkin iyimserliği gösteriyor
- 0-200 arasında değişmekte 100den büyük olması genel ekonomik duruma ilişkin iyimserliği gösteriyor
AB ülkelerinin ihracattaki payı Şubat 2016te yüzde 46,3 iken, Şubat 2017de yüzde 45,7 oldu. Irak’a yapılan ihracat Şubat ayında Şubat 16ya göre değişmedi (725/710 milyon dolar. İran’a yapılan ihracatta aynı kaldı 288/296 milyon dolar. Rusya ile dış ticaret hala zayıf seyrediyor. Şubat ayında fasıllar düzeyinde en büyük ihracat, motorlu taşıtlar grubunda oldu (1,9 milyar dolar). Şubat ayında bir önceki yılın aynı ayına göre ara malı ithalatı arttı (%10,6/petroldeki artışın etkisi), yatırım malı ve tüketim malı ithalatlarıı düştü (%18,4/15,8).
Bütçe
2014 bütçe gelirleri 2013 yılına göre yüzde 9,3 artarak 425,8 milyar TL, bütçe giderleri ise yüzde 9,8 artarak 448,4 milyar TL oldu. 2014 yılında 49,9 milyar TL faiz gideri gerçekleşti. Bütçe 2014 yılında 23,4 milyar TL açık verdi. Bütçe açığı/GSMH oranı 2014 yılında hükümetin hedeflediği yüzde 1,9 un önemli ölçüde altında kalarak yüzde 1,3 olarak gerçekleşti
2015 bütçe gelirleri 2014 yılına göre yüzde 13,6 artarak 483,4 milyar TL, bütçe giderleri ise yüzde 12,8 artarak 506,0 milyar TL oldu. 2015 yılında 53,0 milyar TL faiz gideri gerçekleşti. Bütçe 2015 yılında 22,9 milyar TL açık verdi. Bütçe açığı/GSMH oranı yüzde 1,2 olarak gerçekleşti.
2016 bütçe gelirleri 2015 yılına göre yüzde 11,9 artarak 540,8 milyar TL, bütçe giderleri ise yüzde 15,3 artarak 583,7 milyar TL oldu. 2016 yılında 50,3 milyar TL faiz gideri gerçekleşti. Bütçe 2016 yılında 29,3 milyar TL açık verdi. Bütçe açığı/GSMH oranı yüzde 1,1 cıvarında gerçekleşti.
OVP, 2017 bütçe gelir hedefini 592 milyar TL, gider hedefini 641 milyar TL olarak veriyor. Bütçe açığı/GSMH hedefi yüzde 1,9.
Mart ayında bütçe 19,5 milyar TL açık verdi. ( Mart 2016 ayında 6,5 milyar TL açık vermişti). Vergi gelirleri Mart 2016ya göre yüzde 8,9 oranında artarak 33,2 milyar TL oldu. Faiz dışı giderler ise Mart 2016ya göre yüzde 28,2 artarak 51,4 milyar TL oldu. Cari tranferlerdeki %38lik yükseliş giderleri zıplatan en önemli neden. Ocak-Mart 2017 toplam bütçe gelirleri 144,7 milyar TL (%9,9 artış), faiz dışı giderler 140,8 milyar TL (%22,2 artış), faiz giderleri 18,8 milyar TL (%14,3 artış) oldu. Ocak- Mart 2016 döneminde 46 milyon TL fazla veren bütçe , Ocak- Mart 2017 döneminde 14,9 milyar TL açık verdi (açığın 6,5 milyar TL civarı yıl sonuna ertelenen sosyal güvenlik prim alacaklarından geliyor). Mart ayında bütçe göstergelerinde önemli bir bozulma var. Özelleştirme gelirlerinin Varlık Fonuna aktarılması ve beyaz eşya, mobilya ürünlerinde yapılan vergi indirimlerinin uzatılmasının da etkisiyle bütçe gelirlerinde zayıf seyrin sürme olasılığı arttı. Bütçe açığı /GSMH oranı 2017 hedefi olan %1,9un üzerine çıkabilir.
İşsizlik
Tuik 2014 tüm yıl için işsizlik oranını yüzde 9,9 olarak açıkladı.
Tuik 2015 tüm yıl için işsizlik oranını yüzde 10,3 olarak açıkladı. İstihdam edilenlerin yüzde 52,2si hizmet, 20,6sı tarım, 27,2si sanayi sektöründe (inşaat sektörü dahil) yer aldı (geçen yıla göre istihdam edilenler i içinde hizmet sektörünün payı yüzde 1,2 artarken, sanayi sektörünün payı 0,7, tarım sektörünün payı 0,5 puan azaldı.
Tuik 2016 tüm yıl için işsizlik oranını yüzde 10,9 olarak açıkladı. Toplam işsiz sayısı 3 milyon330 bin kişi ( bir önceki yıla göre 273 bin artış). İstihdam edilenlerin yüzde 53,7si hizmet / 19,5u tarım/ 19,5u sanayi/7,3ü inşaat sektöründe yer aldı (geçen yıla göre istihdam edilenler i içinde hizmet sektörünün payı yüzde 1,5/inşaat sektörünün payı 0,1 artarken , sanayi sektörünün payı 0,5, tarım sektörünün payı 1,1 puan azaldı.
Kamu istihdamı 2014 yılı sonunda 3 milyon 440bin kişi olarak gerçekleşti.
Kamu istihdamı 2015 yılı sonunda 3 milyon 528bin kişi olarak gerçekleşti.
Kamu istihdamı 2016 yılı sonunda 3 milyon 562bin kişi olarak gerçekleşti.
İşsizlik oranı 2017 yılı Ocakl Döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre 1,9 puan artarak yüzde 13,0 seviyesinde gerçekleşti/ işsiz sayısı geçen yılın aynı dönemine göre 695 bin kişi artarak 3 milyon 985bin kişi oldu (Ocak Dönemi; Aralık 2016, Ocak ve Şubat 2017 aylarını kapsamakta). Tuik, Şubat 2014te hanehalkı işgücü araştırmasında Avrupa Birliğine tam uyum sağlamaya yönelik yeni bir düzenleme yaptı. Bu düzenleme sonucu elde edilen veriler ile eski verileri arasında uyum yok. Tuik bir model yardımıyla eski verilerin yeni düzene uyumunu sağlamaya çalışıyor. Modelin sonuçlarına göre 2017 yılı Ocak ayı mevsim etkilerinden arındırılmış işsizlik oranı yüzde 11,8; 2016 Ocak arındırılmış işsizlik oranı 10,1 çıkıyor. İstihdam edilenlerin yüzde 55,4u hizmet, 18,3ü tarım, 19,8si sanayi ve 6,5u inşaat sektöründe yer alıyor (geçen yılın aynı dönemine göre istihdam edilenleri içinde hizmet sektörünün payı 0,6 puan arttı, sanayinin payı 0,4/ inşaaat sektörünün payı 0,2 puan azaldı. Tarım sektörünün payında bir değişiklik olmadı.
Genç nufusta (15-24 yaş)işsizlik oranı 5,3 puan artışla yüzde 24,5 oldu. İstihdam artırıcı önlemlerin olumlu etkisi Şubat ayı rakamlarında görülmesini bekliyoruz.
Konut Satışları
2014 yılında 1165381 adet konut satıldı.
2015 yılında 1289320 adet konut satıldı, satışlar 2014 yılına göre yüzde 10,6 arttı.
2016 yılında 1341453 adet konut satıldı, satışlar 2015 yılına göre yüzde 4,0 arttı.
2017 yılında konut satışlarının aynı tempoda devam etmesi eldeki ekonomik verilere göre zor görünüyor gözlemimizi değiştiriyoruz. Şubat ayında devletin yaptığı politika değişikliklerinden dolayı 2017 yılı konut satışlarında ılımlı artış bekliyoruz. 1. Devlet yabancı ve yurtdışında çalışan türk vatandaşlarının alımlarından KDVyi kaldırdı. 2. Yurtiçi alımlarda KDV indirimi yaptı. 3. 20 yıl vadeli konut kredi kullanımına yeşil ışık yaktı.
Şubat ayında 101468 adet konut satıldı (45215yeni/56253 ikinci el). Şubat16da 101703 adet konut satılmıştı, %0,2 düşüş. İpotekli konut satışları Şubat ayında 38676 adet olarak gerçekleşti. İpotekli konut/toplam konut satışı oranı % 38,1 (Şubat16 oran 29,9 idi). Şubat ayında 45215 konut ilk defa satıldı (Şubat16/47409/%4,6 düşüş/olumsuz). Yabancılara Şubat ayında 1306 adet konut satıldı ( Şubat16, 1585). İç piyasada KDV ve alım satım harçlarında indirim, yabancı ve yurtdışında çalışan vadandaşlara KDVsiz satış , 20 yıl vadeli konut satmaya hükümetin olur vermesi ve dahi inşaat şirketlerinin yoğun kampanyalarına rağmen konut satışlarında beklenen hızlı artış gerçekleşmedi. Yeni konut satışlarında 2016 Şubat ayına göre düşüş olması iyi bir işaret değil.
Otomobil Satışları
2014 yılında otomobil yurtiçi satışları 2013 yılına göre yüzde 11,6 (587/664bin adet) düştü, hafif ticari araç satışları ise yüzde 4,4 (180/188 bin adet) düştü. 2014 yılında otomotiv ihracatı ise yüzde 6,4 arttı (885/828 bin adet, 22,8/21,5 milyar dolar).
2015 yılında otomobil yurtiçi satışları 2014 yılına göre yüzde 23,5 arttı (727/587bin adet) , hafif ticari araç satışları ise yüzde 34,4 arttı (242/180/ bin adet). 2015 yılında otomotiv ihracatı ise yüzde 12,0 arttı (992/885 bin adet, 22,8/21,5 milyar dolar).
2016 yılında otomobil yurtiçi satışları 2015 yılına göre yüzde 4,3 arttı (757/725bin adet) arttı, hafif ticari araç satışları ise yüzde 6,4 azaldı (227/242/ bin adet). 2016 yılında otomotiv ihracatı ise yüzde 15,0 arttı (1,141/992 bin adet, 23,9/22,8 milyar dolar). 2016 yılı tahminimiz: 2015 yılına göre araba satışlarında %12-13 düşüş ile 630 bin adet, hafif ticari satışlarında ise %5-6 düşüş ile 230 bin adet civarı idi.
2017 yılında sektörde %10-13 arası daralma bekleniyor.
Mart ayında otomobil satışları: Mart 16e göre %13,1 azaldı (55616/63975 adet). Hafif ticari satışlarında da düşme var (%4,2/18166/18973). 2017 yılının ilk 3 ayında araba satışları %9,4 (115963/127921adet, hafif ticari satışları ise %1,1 azaldı (40127/40565. Kur ve OTV artışlarının fiyatlara intikalinden dolayı Nisan satışlarında da gerileme devam edecek.
Beyaz Eşya Satışları 2014 yılında yurtiçi satışları 2013 yılına göre yüzde 1,8 düştü (6,7/6,8 milyon adet ). İhracat ise yüzde 5,2 arttı (16,9/16,0 milyon adet).
Beyaz Eşya Satışları 2015 yılında yurtiçi satışları 2014 yılına göre yüzde 5,7 arttı (7,1/6,7 milyon adet ). İhracat ise yüzde 7,1 arttı (18,1/16,9 milyon adet).
Beyaz Eşya Satışları 2016 yılında yurtiçi satışları 2015 yılına göre yüzde 5,0 arttı (7,5/7,1 milyon adet ). İhracat ise yüzde 8,3 arttı (19,6/18,1 milyon adet).
2017 yılında sektörde yurtiçi satışlarda yüzde 7,2 büyüme ihracatta ise yüzde 8,3 büyüme bekleniyor.
Şubat ayında beyaz eşya yurtiçi satışları 699 bin adet oldu (Şubat16ya göre yüzde 42,0 artış). İhracat ise 1,440 milyon adet oldu (Şubat16ya göre 1,0 artış). 2017yılına iyi başlayan iç satışlardaki yükseliş ivmesi Şubat ayında da devam etti. Hükümetin, 03.02.2017 tarihinden 30 Nisan 2017 tarihine kadar beyaz eşyadan alınan OTV nin yüzde 6,7den sıfıra indirmesi de iç satışları Nisan sonuna kadar canlı tutacak. Mobilya ve beyaz eşyadan alınan OTV nin sıfıra indirilmesi dönemi Nisan sonundan Eylül sonuna kadar uzatıldı.
Kimyasal Ürün İhracatı
2014 yılında kimyasal ürünler ihracatı 17,8 milyar dolar oldu (2013 yılına göre %2,4 artış).
2015 yılında kimyasal ürünler ihracatı 15,5 milyar dolar oldu (2014 yılına göre %13,3 azalış).
2016 yılında kimyasal ürünler ihracatı 14,0 milyar dolar oldu (2015 yılına göre %9,1 azalış).
Kimyasal ürün ihracatı 2017 yılına iyi başladı ve ivme artarak devam ediyor. Mart 2017 kimyasal ürün ihracatı 1,5 milyar dolar oldu (Mart 2016ya göre %29,1 artış). Artışta Rusya, İran, Irak ve ABD pazarlarındaki toparlanma etkili oldu.
Turizm Gelirleri
2014 yılında turizm geliri 34,3 milyar dolar oldu ( 2013 yılına göre yüzde 5,8 artış). Turizm gideri 5,5 milyar dolar oldu
2015 yılında turizm geliri 31,5 milyar dolar oldu ( 2014 yılına göre yüzde 8,2 azalış). Turizm gideri 5,7 milyar dolar oldu ( %3,6 artış). Yurtdışı seyahate 8,7 milyon kişi gitti.
2016 yılında turizm geliri 22,1 milyar dolar oldu ( 2015 yılına göre yüzde 29,8 azalış). Turizm gideri 5,0 milyar dolar oldu (% 12 düşüş). Yurtdışı seyahate 7,8 milyon kişi gitti.
2016 yılı turizm açısından zor bir yıl oldu. 2016 yılı 1. Çeyrek turizm geliri geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 16,5 azalarak 4,9 milyar dolardan 4,1 milyar dolara düştü. 2016 yılı 2. Çeyrek turizm geliri geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 35,6 azalarak 7,7 milyar dolardan 5,0 milyar dolara indi. 2016 yılı 3. Çeyrek turizm geliri geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 32,2 azalarak 12,3 milyar dolardan 8,3 milyar dolara indi. 2016 yılı 4. Çeyrek turizm geliri geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 14,3 azalarak 7,7 milyar dolardan 6,6 milyar dolara indi. Turizm gelirlerindeki düşüş cari açığı, büyümeyi ve istihdamı olumsuz etkiliyor. 2016 yılında otel doluluk oranı %50,8 oldu (2015 yılında %61,7 idi / %17,8 düşüş).
Şubat ayı gelen turist sayısında Şubat 2016ya göre yüzde 6,5 düşüş var. Şubat ayı turizm geliri 863 milyon dolar oldu (Şubat 16ya göre %12,5 düşüş). Rus turist girişinde artış devam ediyor.
Yurtdışı Müteahhitlik Projeleri
2014 yılında Türk müteahhitleri tarafından üstlenen yurtdışı projelerin tutarı 24,0 milyar dolar. Irak ve Suriye’deki karışıklıklardan dolayı geçen yılın % 21 altında.
2015 yılında üstlenilen yurtdışı proje tutarı 19,4 milyar dolarda kaldı. Özellikle Libya, Irak ve Suriye de devam eden karışıklıklar 2015 performansını da olumsuz etkiledi. 2016 Rusya’nın da sorunlu ülkelere eklenmesinden dolayı daha zor bir yıl olacak.
2016 yılında üstlenilen yurtdışı proje tutarı 10,1 milyarda kaldı. Sektörün ana pazarlarındaki jeopolitik sorunlar düşüşün en önemli nedeni.
2017 yılının ilk çeyreği sonunda üstlenilen proje tutarı 2,9 milyar dolar. Ana pazarlardaki jeopolitik sorunlar devam ediyor.
Bankacılık Sektörü
2014 yılında Bankacılık sektörünün elde ettiği net kar 24,7 milyar TL oldu (2013 yılı ile aynı).
2015 yılında Bankacılık sektörünün elde ettiği net kar 26,1 milyar TL oldu (2014 yılı göre %5,7 artış). Sektörün toplam çalışan sayısı 201205, toplam şube sayısı 11293.
2016 yılında Bankacılık sektörünün elde ettiği net kar 37,5 milyar TL oldu (2015 yılı göre %44 artış). Sektörün toplam çalışan sayısı 196700, toplam şube sayısı 10781.
Bankacılık sektörünün Şubat ayı sonu net karı 4,76 milyar TL oldu (Şubat16 sonuna göre %127,0 artış). Şubat ayında takipteki alacaklar/ nakdi krediler oranı %3,25 oldu. Takipteki alacaklarda, Kredi Destek Fonu (KGF) tarafından desteklenen kredilerden dolayı artışlar bekleniyor. Sermaye yeterlilik oranı yüzde 15,9 oldu. Şubat sonu itibariyle krediler 1,8 /Aralık 16ya göre %3,8 artış/, mevduat 1,5 trilyon TL/Aralık16ya göre %3,2 artış/ oldu. Krediler/Mevduat rasyosu 1,20 /Aralık16 sonu 1,19.
Yabancıların Borsa ve Tahvil net alış/satışları
Yabancılar 2014 yılında İstanbul Borsasında 2,7 milyar dolarlık net alış yaptılar. 2014 yılı devlet tahvili net alışları ise 539 milyon dolar oldu.
Yabancılar 2015 yılında İstanbul Borsasında 2,4 milyar dolarlık net satış yaptılar. 2015 yılı devlet tahvili net satışları ise 7,2 milyar dolar oldu. Yabancıların doğrudan yatırımları 2015 yılında 16,5 milyar dolar oldu (yabancıların gayrimenkul alımları dahil/ 4,2 milyar dolar).
Yabancılar 2016 yılında İstanbul Borsasında 614 milyon dolarlık dolarlık net alış yaptılar. 2016 yılı devlet tahvili net alımları ise 588 milyon dolar oldu. Yabancıların doğrudan yatırımları 2016 yılında 9,9 milyar oldu (yabancıların gayrimenkul yatırımları dahil/ 3,1 milyar dolar).
2016 sonu itibariyle Türkiyenin dış varlıkları 215 milyar dolar (2015e göre % 2,1 artış), dış yükümlülükleri 571 milyar dolar (2015e göre %3 düşüş) oldu. Türkiyenin net uluslararası yatırım pozisyonu 356 milyar dolar ekside.
Mart ayında yabancı yatırımcılar İstanbul Borsasında 48 milyon dolarlık net satım yaptılar. Aynı dönemde devlet tahvilinde 913 milyon dolar net alımları var.
Brent Petrol Fiyatları
2013 yılında brent petrol varil fiyatları 98-116 dolar arasında hareket etti.
2014 yılında brent petrol varil fiyatları 59-114 dolar arasında hareket etti.
2015 yılında brent petrol varil fiyatları 47-69 dolar arasında hareket etti, ortalaması 53 dolar cıvarında oldu..
2016 yılında brent petrol varil fiyatları 40- 58 dolar arasında hareket etti, ortalaması 45 dolar cıvarında oldu.
Merkez Bankası 2017 yılı 1. Enflasyon raporunda, 2017 yılı brent petrol ortalama fiyatını 54 dolardan 57 dolara yükseltti.
Mart 2017 ayında, brent petrol varil fiyatı 56,2-57,0 dolar aralığında hareket etti. Mart ayında petrolde fiyat oynaklığı azaldı.
Kaynak: Dr. Bülent Ardanıç
